Agnieszka Rayzacher – Natalia LL Doing Gender

Pod koniec września 2013 roku w galerii lokal_30 w Warszawie została otwarta wystawa Doing Gender. Wraz z pomysłem na wystawę zrodziła się koncepcja książki pod redakcją Agnieszki Rayzacher i Doroty Jareckiej. Książka ta jest zbiorem interpretacji twórczości Natalii LL w świetle jej dorobku z lat 60. Artystka wywarła wpływ na dokonującą się wówczas zmianę języka sztuki. Posługując się fotografią jako medium obiektywnego zapisu rzeczywistości, rejestrowała najbardziej osobiste doświadczenie, jakim jest zbliżenie dwojga partnerów. Autorki i autor esejów zamieszczonych w książce: Kazimiera Szczuka, Marika Kuźmicz i Krzysztof Pijarski, przyglądają się rożnym aspektom przemiany, jaka zachodziła w jej twórczości na przełomie lat 60. i 70. Analizują znaczenie tego procesu, po pierwsze — dla samej artystki, po drugie — dla sztuki tamtego czasu, po trzecie — dla kultury współczesnej.

Doing Gender jest efektem spotkania i współpracy z Natalią LL. Możliwość wglądu w jej negatywy z lat 60. pozwoliła na wspólne stworzenie wystawy ukazującej nieprezentowane dotychczas prace artystki. Należą do nich fotografie z cyklu Topologia ciała (1967). Zdjęcia te, stanowiące próbę obiektywnego zapisu obrazu ciała ludzkiego, były przełomowe dla twórczości Natalii LL. Artystka włącza w obszar sztuki analitycznej wątki egzystencjalne, erotyczne, a w szerszej perspektywie również społeczne. Owe zapisy fotograficzne oraz filmowe stanowiły jedne z oryginalniejszych na gruncie polskiego konceptualizmu. Pisze o tym Marika Kuźmicz w tekście Ktoś inny to ja, pytając także o to, co w realizowanej przez artystkę koncepcji „rejestracji permanentnej” jest spontaniczne a co zainscenizowane i czy fotografię od mistyfikacji na dobre oddzielić się daje. Prace z cyklu Fotografia intymna były pokazywane po raz pierwszy w 1971 roku w galerii PERMAFO we Wrocławiu w boksie noszącym tytuł Fotografia intymna. Tekst Krzysztofa Pijarskiego Robić to jak należy: poetyka upubliczniania Natalii LL ukazuje nowatorstwo tamtego przestrzennego układu oraz znaczenie wprowadzenia do tej ciasnej przestrzeni widza. Zdjęcia z cyklu Rejestracje intymne były manifestem nowej kobiecej seksualności — aktywnej, a nie pasywnej, jawnej, a nie ukrytej, radosnej, a nie „obowiązkowej”. Natalia LL sama tę kobiecość kreowała, wprowadzając w granice tworzonego przez siebie obrazu swoje własne ciało. Tę rewolucję w sferze kobiecego podmiotu, która odbywa się na początku lat 70., także, choć nie tylko w polu twórczości Natalii LL analizuje w tekście Rewolucyjny rok 1974 Kazimiera Szczuka. W sferze erotyki kobieta była kojarzona dotąd z uprzedmiotowieniem.

Działania Natalii LL można interpretować jako ekshibicjonistyczne akty odwagi, które naruszają schematy obyczajowe w społeczeństwie polskim przełomu lat 60. i 70. Kobieta świadoma swojej seksualności oraz wynikającej stąd siły naruszyła konwencje układów społecznych opartych na jej podporządkowaniu i stawała się podmiotem. Śmiałość i bezkompromisowość Natalii LL w przedstawianiu seksualności wytyczyły drogę polskim artystkom podejmującym te zagadnienia w latach 90.

Wystawie Doing Gender towarzyszył pokaz filmu Karola Radziszewskiego America Is Not Ready for This, będącego rezultatem poszukiwania przez niego śladów obecności Natalii LL w Nowym Jorku, gdzie podczas swojego pobytu w ramach stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w 1977 roku miała okazję poznać najważniejsze postaci ówczesnej sceny artystycznej. Radziszewski przeprowadził szereg wywiadów z artystami i krytykami, którzy zapamiętali ją z tamtej podroży. Jego film to nie tylko wspomnienia o Natalii LL, ale też wyłaniający się w trakcie wywiadów obraz sztuki lat 70. Śladem tej współpracy jest w naszej książce rozmowa przeprowadzona przez Karola Radziszewskiego z Natalią LL, będąca fragmentem jego nagrań.

Mamy nadzieję, że książka ta uzupełni pewną lukę w badaniach i interpretacjach twórczości Natalii LL. Luka była spowodowana niepełnym obrazem jej twórczości z lat 60., wynikającym z decyzji artystki, która przez wiele lat nie ujawniała swoich prac z cyklu Topologia ciała. Nasza publikacja nie wyczerpuje tematu, ale go sygnalizuje, rzuca nowe światło zarówno na prace z lat 60., jak i te późniejsze, których nie sposób interpretować, pomijając pierwsze Rejestracje.   źródło opisu: http://lokal30.pl/natalia-ll_doing-gender/