Anna Nasiłowska – Kazimierz Wierzyński

Los Norwida

Kazimierza Wierzyńskiego nie spotkał los Norwida.

Mimo wieloletniego pobytu na emigracji – w kraju nie zapomniano o nim. Jego poezja nie przestała cieszyć się popularnością, nazwisko nie stało się pustym dźwiękiem, a los był dla poety łaskawy: nie umarł w biedzie ani osamotnieniu, z kufrem pełnym notat, których nie było komu przeczytać. Jego wiersze zawsze znajdowały wydawców. Jeszcze tuż przed śmiercią zdążył przygotować ostatecznie do druku tom Sen mara dla Instytutu Literackiego w Paryżu. Żył jak człowiek wolny XX wieku, obywatel świata – mieszkał w Nowym Jorku, na amerykańskiej prowincji, w Londynie, Paryżu i we Włoszech; oglądał obrazy w najsłynniejszych galeriach i przyrodę różnych stron świata. A jednak …

W ostatnim tomie poezji, tym właśnie, którego korekty robił Wierzyński na kilka godzin przed śmiercią, jest wiersz Quai d’Anjou, opowieść o wędrówce po mieście, które jest Paryżem, ale mogłoby być którymś z miast mitycznych, tak jak i bohater tego wiersza jest sobą i jednocześnie – współczesnym uciekinierem z Troi. Trudno zresztą „opowiedzieć” wiersz, nawet gdy ma zarysy fabuły – jest to ryzykowne.

Dość, że po wędrówce po współczesnym Babilonie bohater myśli o powrocie do hotelu nad Sekwaną przy Quai d’Anjou:

Czasem listonosz przynosi mi list,

Otwieram go wolno, wiem co tam będzie:

Czemu pan do nas nie wraca,

Niech pan dłużej nie igra z losem,

Na co pan czeka, na karierę Norwida,

Już pan ją zrobił, nikt pana tu nie zna.

Nietrudno zgadnąć, że był to list z Polski. Zawarta w nim groźba nie była złośliwością bez pokrycia, mimo że Wierzyńskiego kilkakrotnie wydawano w kraju po wojnie. Były to jednak zawsze wybory wierszy pozbawione najbardziej reprezentatywnych dla jego twórczości utworów. Tego właśnie wiersza, którego fragment tu przytoczyłam, nie ma w żadnym z krajowych wydań do 1990 roku, choć to bardzo ważny utwór-autokomentarz i nawet „nie ma w nim nic aż takiego”, tyle że mówi on wprost o emigracji. Pamięta się oczywiście o Wierzyńskim – członku grupy Skamander i jego nazwisko wymienia obok Tuwima, Iwaszkiewicza, Słonimskiego i Lechonia, ale i w obrazie jego przedwojennej twórczości prezentowanym w opracowaniach też zazwyczaj brakuje kropek nad „i”. Wierzyński był ideowo związany z kierunkiem politycznym Piłsudskiego, co znalazło to bogaty wyraz w jego twórczości oraz wpłynęło na dalsze wybory – wojenne i powojenne.