Bogusława Beata Kaczmarek – Podręczny słownik terminów AAC

Podręczny słownik terminów AAC (komunikacji wspomagającej i alternatywnej) jest pierwszą w Polsce tego rodzaju publikacją, adresowaną do szerokiego grona zarówno specjalistów, jak i rodziców, opiekunów, przyjaciół – osób dzielących codzienność z dziećmi i dorosłymi doświadczającymi trudności w porozumiewaniu się. Jest próbą opisania blisko 1600 pojęć odnoszących się do nowego obszaru w polskiej logopedii i pedagogice osób niepełnosprawnych, jakim jest zastosowanie alternatywnych i wspomagających sposobów porozumiewania się z dziećmi i dorosłymi z zaburzeniami mowy, języka i komunikacji.
Sposoby AAC (augmentative and alternative communication) są procesami wielokrotnie złożonymi, obejmującymi różne komponenty dostosowane do potrzeb osób niemówiących. Na konferencjach poświęconych komunikacji wspomagającej zgłaszanych jest wiele problemów, z jakimi na co dzień borykają się nauczyciele, terapeuci udzielający pomocy dzieciom i dorosłym, którzy z różnych powodów nie są w stanie porozumieć się z innymi osobami. Problemy te często pozostają bez rozwiązań. W prowadzonych dyskusjach wymienia się m.in.: brak dostatecznej liczby wykształconych w tym kierunku specjalistów, problemy terminologiczne, zbyt późne podejmowanie decyzji o właściwej terapii w obszarze porozumiewania się, brak materiałów dydaktycznych, programów i opracowań metodycznych, niską świadomość społeczną dotyczącą możliwości kompensowania poważnych zaburzeń w porozumiewaniu się. Podkreśla się również konieczność prac teoretycznych i badań naukowych z tego zakresu oraz współpracy z naukowcami z wielu dziedzin nauki.
Do tej pory nie podjęto prób określenia zakresu terminologicznego wspomagających i alternatywnych sposobów komunikacji, a jest to bardzo istotny krok dla rozwoju tej dziedziny. Prezentowana w niniejszej pracy terminologia jest próbą zmierzenia się z tym trudnym obszarem, ale wierzymy, że jest również wkładem w toczące się dyskusje dotyczące roli AAC w działaniach systemowych, które zapewniałyby wszystkim dzieciom i dorosłym dostęp do specjalistycznych oddziaływań, zgodnie z indywidualnymi potrzebami. Mamy nadzieję, że nasza praca poszerzy znajomość specyfiki prezentowanych haseł, a w efekcie podniesie jakość życia tych osób.
Słownik powstawał kilka lat – w tym czasie zbierano hasła, weryfikowano je i tworzono definicje odpowiednie dla polskiej nauki. Wiązało się z tym wiele problemów, przede wszystkim dlatego, że większość haseł zamieszczonych w publikacji wychodzi poza tradycyjnie definiowane w logopedii czy pedagogice terminy. Dobierając hasła, starłyśmy się wprowadzić tylko te, które ściśle wiążą się z koncepcjami i strategiami AAC, stąd też wiele terminów otrzymało nowe znaczenia, inne niż powszechnie stosowane, np. skanowanie, kodowanie. Inne, niemające swoich odpowiedników w języku polskim, występujące jako nazwy własne, albo takie, które już się przyjęły na gruncie polskiego AAC, zachowują oryginalne nazwy, np. „GoTalk”, „Bigmack” czy „e-tran”.