China Miéville – W poszukiwaniu Jake’a i inne opowiadania

Odwiedźmy Londyn, w którym grasują nieziemskie istoty, całkowicie obce, a zarazem przerażająco znajome. W mikropowieści Chiny Miéville’a Lustra poznajemy motywy pchające najeźdźców do straszliwej zemsty. Kilka opowiadań pojawia się w tym zbiorze po raz pierwszy. Akcja jednego z nich rozgrywa się Nowym Crobuzon, podobnie jak seria znanych powieści, rozpoczynająca się Dworcem Perdido. Inne ma postać komiksu, narysowanego przez znanego rysownika Liama Sharpa. Zbiór dowodzi nadzwyczajnej potęgi wyobraźni Chiny Miéville’a.

*

W poszukiwaniu Jake’a to piąta książka Chiny Miéville’a i jego pierwszy zbiór opowiadań. Akcja większości z trzynastu opowiadań oraz jednej mikropowieści rozgrywa się w Londynie, ale niemal zawsze zmienionym w jakiś niezwykły, często trudny do zdefiniowania sposób, co stwarza niesamowitą atmosferę przesycającą wszystkie zawarte w zbiorze utwory.

*

Pierwszym opowiadaniem jest tytułowe W poszukiwaniu Jake’a. Ma ono postać listu od jednego londyńczyka do drugiego, tło zaś stanowi miasto, w którym większość mieszkańców zniknęła, a reszta pogrąża się w apatii. Jest krótkie, niesamowite i skutecznie wprowadza w nastrój całości. Fundamenty, utrzymane w podobnym klimacie, są zapewne najstraszniejszym opowiadaniem w całym zbiorze. Ich bohater widzi to, czego inni ludzie nie widzą.

Chowaniec to makabryczne opowiadanie o przetrwaniu i tożsamości, w którym nie brak również elementów czarnego humoru. Hasło z encyklopedii medycznej opiera się na interesującym pomyśle. To sterylna analiza z pozoru nadprzyrodzonego wydarzenia, zakończona wyjaśnieniem, które ma całkowicie naturalny charakter, lecz mimo to budzi grozę. Miéville zastawia tu na czytelnika zabawną pułapkę i trudno sobie wyobrazić, by choć na chwilę nie przejął się on konsekwencjami.

Szczegóły to kolejne psychologiczne opowiadanie grozy. Zapewne lepiej, żeby nie czytał go nikt cierpiący na nerwicę natręctw. Łącznika można uznać za interesujące spojrzenie na wojnę z terrorem. Bohater jest wykorzystywany przez jedną ze stron w nieznanym konflikcie i paraliżuje go niezdecydowanie: czy jego działania ratują ludziom życie, czy też skazują ich na śmierć?

Inne niebo zaczyna się od typowej dla fantasy sytuacji, ale starszy wiekiem narrator reaguje na nią zupełnie inaczej niż można by tego oczekiwać. Opowiadanie trafia w nasze lęki przed bezmyślną nienawiścią i prześladowaniami. Miéville w bardzo przekonujący sposób demonstruje nam sposób myślenia będącego już na emeryturze narratora. Koniec z głodem to celny komentarz na temat internetowych stron charytatywnych. Zakończenie opowiadania cechuje się mrocznym humorem.

Oto pora zapoznaje nas ze światem, w którym Boże Narodzenie uległo przesadnej komercjalizacji, ceny wykraczającą poza możliwości większości ludzi i trzeba wykupić licencję na choinkę. To może nieco zbyt oczywista metafora, ale ten niedostatek wynagradza dawka cynicznego humoru i udane zakończenie. Jack to obowiązkowa lektura dla fanów Dworca Perdido. Opowiadanie stanowi powrót do Nowego Crobuzon i przybliża nam postać Jacka Pół Pacierza. Ci, którzy zastanawiali się, co się z nim stało po zakończeniu powieści, znajdą tu odpowiedź, jakiej z pewnością się nie spodziewali.

Zbiór kończą dwa bardzo różne utwory. W drodze na front to krótkie opowiadanie graficzne ilustrowane przez Liama Sharpa., mówiące o tajemniczej wojnie toczonej na ulicach Londynu. To najbardziej wieloznaczne opowiadanie w zbiorze (już to jedno mówi wiele), dopuszczające wiele możliwych interpretacji. Natomiast „Lustra” są najdłuższym utworem w książce, długą na sto stron mikropowieścią, po raz pierwszy opublikowaną w roku 2002 przez wydawnictwo PS Publishing. Ów tekst stanowi podsumowanie nastroju całego zbioru. Londyn, a tym razem również cały świat, spustoszyła inwazja, której nikt się nie spodziewał. Jeden człowiek kieruje walką z najeźdźcami .Ale czy naprawdę? Zakończenie zaskakuje czytelnika, którego oczekiwania ukształtowały kręcone przez dziesięciolecia filmy SF oraz niektóre z mniej oryginalnych cykli fantasy..

W poszukiwaniu Jake’a jest zbiorem typowych dla Miéville’a tekstów: niesamowitych, oryginalnych, poetycznych, tajemniczych i nigdy nie sprawiających zawodu,. Niektóre z opowiadań mogą być słabsze od pozostałych, ale całość składa się na znakomity zbiór tekstów jednego z najlepszych autorów współczesnej fantastyki.