Eduard von Keyserling – Dumala

Ten powstały w 1908 roku utwór to z pozoru beznamiętny, rzec by można, ironicznie łagodny zapis zrazu niewidocznych objawów choroby, która doprowadziła w konsekwencji do upadku całej formacji społecznej. Dumala to nazwa dworu szlacheckiego w Kurlandii, który istnieje na tym terenie bardziej siłą tradycji niźli z racji swych społecznych funkcji. Czas stanął tu jakby w miejscu, a jego rytm wyznaczają jedynie zmiany na barometrze, skwapliwie sprawdzane przez mieszkańców pałacu Dumala. Na zewnątrz, bez względu na temperaturę akcji powieści, panuje zima, ten chłód konserwuje, ale również odgradza od siebie ludzi. Postacie powieści, niezależnie od swej pozycji w dramacie, cierpią na chorobę samotności, każdy jest tu na swój sposób nieszczęśliwy, smutek który ich drąży, jest smutkiem egzystencjalnym, aż nazbyt wiele w nim tęsknoty do indywidualnego szczęścia. Wyobraźnią mieszkańców Dumali i tych, którzy z dworem tym związali swe utajone marzenia, nie kieruje bynajmniej świadomość, lecz nieuchronny los, prowadzący do pojedynczego nieszczęścia…   źródło opisu: Posłowie autorstwa Stefana H. Kaszyńskiego