Felix R. Paturi – Ewolucja czy konstrukcja. Rośliny genialnymi inżynierami przyrody

Królewskie Towarzystwo Inżynierów Chemików w Wielkiej Brytanii ogłosiło konkurs na najdoskonalszą technologię wytwarzania skomplikowanych substancji chemicznych. Jury konkursu wydało werdykt jednogłośnie: „Pierwszą nagrodę za technologię odznaczającą się oryginalnością rozwiązań, zaskakującą wydajnością i zdolnością adaptacji, rewolucyjną oszczędnością i trwałością urządzeń otrzymuje… bakteria Escherichia coli”.
Oczywiście, jest to żart – żartobliwy rysunek z informacją o werdykcie zamieściło w 1979 r. czasopismo „Trends in Biochemical Sciences” („Kierunki w naukach biochemicznych”) – wydawany po angielsku organ Międzynarodowej Unii Biochemicznej.
A jednak każdy, kto zetknął się z wiedzą o zjawiskach biologicznych, musi przyznać od razu: żartobliwa forma wyraża tu głęboką i zastanawiającą prawdę! Otóż nie ma na Ziemi struktur doskonalszych od biologicznych, są one w istocie najwyższą formą zorganizowania materii. Naturalnie, chodzi tu o doskonałość ocenianą z punktu widzenia celów, którym struktury biologiczne służą, i funkcji, które spełniają ; i owa doskonałość konstrukcji i wykonania dotyczy zarówno drobnych części, jak i nadzwyczaj złożonych całości.
W porównaniu z jakimkolwiek organizmem wyższym bakterię Escherichia coli można uznać za twór stosunkowo jeszcze prosty; przecież ten maleńki, nie przekraczający setnych części milimetra organizm bytujący w otchłaniach ludzkich jelit – będących jego światem – jest swego rodzaju superfabryką, niezwykłym laboratorium, w którym toczą się najbardziej pod Słońcem złożone procesy. Escherichia coli jest w sposób idealny przystosowana do warunków swego środowiska – i wszystko, co dzieje się w jej maleńkim ciele, zaskakuje badaczy właśnie efektywnością, wydajnością, wręcz pomysłowością rozwiązań. Escherichia jest z pewnych względów praktycznych najdokładniej bodaj poznanym dziś ziemskim organizmem – ale przecież laur „optymalnego rozwiązania konstrukcyjnego” albo „najefektywniejszej technologii” można spokojnie przyznać każdej żywej istocie.   źródło opisu: Wiedza Powszechna, 1984 źródło okładki: Zdjęcie autorskie