George Berkeley – Traktat o zasadach ludzkiego poznania, w którym poddano badaniu główne przyczyny błędów i trudności w różnych dziedzinach wiedzy oraz podstawy sceptycyzmu, ateizmu i niewiary

George Berkeley (1685-1753) – wielki filozof angielski, biskup Kościoła anglikańskiego, przedstawiciel kierunku filozoficznego zwanego idealizmem subiektywnym. Swe zasadnicze poglądy zawarł w „Traktacie o zasadach ludzkiego poznania”, jednym z najważniejszych i najbardziej kontrowersyjnych dzieł brytyjskiego empiryzmu i filozofii w ogóle. Berkeley, wbrew zdrowemu rozsądkowi, utrzymuje w Traktacie, że nie istnieje żaden świat zewnętrzny, a właściwym przedmiotem naszego poznania są wyłącznie nasze idee. Istnieje tylko to, co jest przedmiotem poznania, a więc istnieć to być postrzeganym, esse = percipi. Czy zatem świat przestaje istnieć, za każdym razem, kiedy przestajemy go postrzegać? Na to pytanie Berkeley ma dobrze przygotowaną i klarowną odpowiedź… Moim celem jest zatem próba odkrycia tych zasad, które są przyczyną pojawienia się w kilku dziedzinach filozofii tych wszystkich wątpliwości i niepewności, tych niedorzeczności i sprzeczności i to w takim natężeniu, że nawet najwięksi mędrcy uznali naszą ignorancję za nieuleczalną, przekonani, że jest ona konsekwencją naturalnej tępoty i ograniczoności naszych władz umysłowych. (…) Zwłaszcza że istnieją powody, aby podejrzewać, że owe przeszkody i trudności, które wprowadzają umysł w zakłopotanie, zagradzając mu drogę w jego dążeniu do prawdy, są nie tyle konsekwencją rzekomej tajemniczości i zawiłości przedmiotów poznania czy też naturalnej ułomności naszego rozumu, ale raczej rezultatem uporczywego trzymania się fałszywych zasad, czego można było uniknąć.