Hanna Puszko – Sartre: filozofia jako psychoanaliza egzystencjalna

Książka poświęcona jest koncepcji psychologicznej i terapeutycznej, którą zaproponował jako alternatywę wobec psychoanalizy freudowskiej. Koncepcja Sartre’a zrodziła się z jednej strony z inspiracji twórczością Freuda, z drugiej zaś – w opozycji do niej. Propozycja filozofa miała być przede wszystkim oparta na założeniach ontologicznych egzystencjalizmu.

Pomysł psychoanalizy egzystencjalnej zrodził się bardzo wcześnie. Już w Bycie i Nicości Sartre przedstawił zarys swej koncepcji: jej metodę, cele i narzędzia. Była to koncepcja skrajnie indywidualistyczna, skoncentrowana na jednostce, uwzględniająca jej niezależność i autonomię, co było zgodne z ówczesnymi poglądami ontologicznymi Sartre’a. Pomysł ewoluował w późniejszym okresie, wraz ze zmieniającą się koncepcją filozoficzną. Zwrot Sartre’a w stronę marksizmu przyniósł zainteresowanie społecznym aspektem ludzkiej egzystencji. Ten właśnie aspekt został także wprowadzony do koncepcji psychoanalizy (Krytyka rozumu dialektycznego), którą można od tego momentu nazywać analizą społeczną.

Sartre próbował również dokonać prezentacji praktycznego zastosowania swej koncepcji. W tym celu przeprowadził trzy analizy wielkich postaci literatury: Baudelaire’a, Geneta i Flauberta.

Sartre od początku wykazywał żywe zainteresowanie psychoanalizą freudowską. Koncepcja Freuda intrygowała go, fascynowała ale równocześnie zniechęcała. Choć tezy psychoanalizy wydawały mu się często trafne, inspirowały go, to na niektóre z nich nie mógł się, jako egzystencjalista, zgodzić (np. determinizm czy redukcjonizm). Stąd wynika nieustanne zainteresowanie psychoanalizą. Odnosił się do niej, chociażby krytycznie, nawet wtedy, gdy już ją odrzucił.   źródło opisu: Uniwersytet Warszawski. Instytut Filozofii, 1993. źródło okładki: Uniwersytet Warszawski. Instytut Filozofii, 1993.