Henri Troyat – Iwan Groźny. Krwawy twórca Imperium

Osierocony prze ojca i matkę, oddany pod opiekę bojarów wydzierających sobie władzę, Ivan IV od najmłodszych lat uczy się przebiegłości i okrucieństwa. Gdy ma siedemnaście lat w 1547 roku ogłasza się carem i od razu staje się władcą udzielnym.

Skłonność do rozwiązłości i przemocy łączy z chorobliwą wręcz pobożnością. Sadysta i mistyk zarazem ma się za namiestnika Boga na ziemi i z góry rozgrzesza się z wszelkich występków. Czyni zło w tajnym porozumieniu ze Stwórcą. Wybujała podejrzliwość każe mu wszędzie dostrzegać szpiegów i zdrajców. Jego najwierniejsi poddani giną jeden po drugim na okrutnych torturach, a on na klęczkach między dwiema modlitwami wydaje najsroższe rozkazy.
Kocha przelew krwi i kobiety. Nienasycony sybarysta, nie bacząc na szemrania Kościoła, żeni się osiem razy. a mimo wszystko nie traci z oczu swego posłannictwa. Gorliwie się trudzi reorganizacją kraju i poszerzeniem jego granic w nieustannych walkach, ze zmiennym szczęściem, z Polakami, ze Szwedami, z Tatarami.
I tak rozdarty między dewocją a rozpustą, między trzeźwością umysłu a szaleństwem, car Iwan Groźny pozostaje zagadką.