Henryk Sienkiewicz – Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela

Nowela przedstawia losy Michasia, jednego z uczniów w poznańskiej szkole. Główny bohater to jedenastoletni chłopiec pochodzący z polskiej rodziny szlacheckiej, który uczy się w szkole niemieckiej.
Wydarzenia noweli rozgrywają się w latach 70. XIX wieku, w okresie nasilenia akcji germanizacji, którą przede wszystkim objęto szkoły.