Hermann Hesse – Im dojrzalsi, tym młodsi. Refleksje i wiersze o starości

Starzenie się to przecież naturalny proces, a człowiek w wieku sześćdziesięciu pięciu czy siedemdziesięciu pięciu lat jest – jeśli nie chce się odmładzać – tak samo zdrowy i normalny jak człowiek w wieku lat trzydziestu czy pięćdziesięciu. Ale nie zawsze ludzie godzą się ze swoim wiekiem, często wewnętrznie ucieka się od niego, a jeszcze częściej próbuje się pozostać nieco w tyle – świadomość i poczucie życia są wówczas mniej dojrzałe od ciała, bronią się przed naturalnymi procesami fizycznymi i żądają od siebie czegoś, na co nie mogą sobie pozwolić.

Im dojrzalszy jest człowiek, tym młodszy. Ze mną dzieje się to samo, choć w tym wypadku nie jest to zbyt wymowne, jako że w gruncie rzeczy dane mi było zachować poczucie życia mych lat chłopięcych, a mą dorosłość i starość zawsze odczuwałem jako coś w rodzaju komedii.

Kto się zestarzał i zwraca na to uwagę, ten może zauważyć, jak mimo zaniku sił i możliwości życie ciągle jeszcze, do późna, do samego końca z każdym krokiem powiększa i pomnaża nieskończoną sieć związków i splotów, jak – dopóki pamięć dopisuje – mimo całej swojej ulotności i przemijania w gruncie rzeczy niczego nie traci.

[fragmenty książki]

Spis treści:

Przechadzka wiosną
Nasłuchiwanie
Koniec lata
Starzenie
Późne lato
Kuracjusz
Pouczenie
Człowiek w wieku lat pięćdziesięciu
Starość
Spotkanie z Niną
Starzenie
Kartka ze szkicownika
Zwiędły liść
[Harmonia ruchu i spoczynku]
Słońce marcowe
O starości
Deszcz jesienią
Szary dzień zimowy
Mały chłopiec
Stopnie
Mowa wiosny
Znużony wieczór
Stary człowiek i jego ręce
Kominiarczyk
Wspomnienie
[Przemiana wstecz]
Przedwczesna jesień
[Rausz rozbudowany i gorączka spekulacji gruntami]
Bądź zdrów mój świecie
[Wołanie spoza konwencji]
Koniec sierpnia
Jesienne przeżycia
Spacer późną jesienią
[Skłonność do powtórzeń i stałych przyzwyczajeń]
Prastara figurka Buddy
Przypowieść chińska
[Podniesiony palec]
Wszystkie śmierci
Siostra śmierć
Razu pewnego przed wieloma laty
Śpiewka

Posłowie (Volker Michels)   źródło opisu: Wydawnictwo KR, Warszawa 2000 źródło okładki: zdjęcie autorskie