Isaiah Berlin – Rosyjscy myśliciele

Tom esejów został opublikowany po raz pierwszy w 1978 roku. Prezentowane w nim rozprawy powstawały w ciągu trzydziestu lat jako niezależnie przygotowane artykuły, wypowiedzi, a przede wszystkim wykłady. Wszystkie stanowią nie tylko zwarty tematycznie zespół dogłębnych analiz dziewiętnastowiecznej myśli politycznej i filozoficznej twórców rosyjskich, lecz także rozwinięcie poglądów samego Berlina, głównie jego filozofii liberalnej i teorii pluralizmu wartości, a nade wszystko ze zdumiewającą przenikliwością przedstawioną analogię do współczesności. Napisany w stulecie Wiosny Ludów tekst „Rosja i rok 1848” stanowi więc swoistą antycypację terroru stalinowskiego, opowiadając o latach terroru Mikołajowskiego; główny tekst tomu: „Wspaniała dekada”, opublikowany w 1955 roku w początkach odwilży postalinowskiej, stał się niezwykle aktualny dla intelektualistów uwikłanych w rozrachunki z komunizmem; kończący zaś tom esej „Ojcowie i dzieci” to świadome nawiązanie do rewolucji studenckiej z 1968 roku. W esejach poświęconych fenomenowi rosyjskiej inteligencji („Jeż i lis”, „Tołstoj i Oświecenie”, „Narodziny rosyjskiej inteligencji”) najpełniej dochodzą do głosu własne poglądy Berlina.