Jacek Leociak – Spojrzenia na warszawskie getto

Oś książki stanowi sześć ulic warszawskiego Muranowa: Krochmalna, Leszno, Karmelicka, Nowolipie, Miła, Stawki-Umschlagplatz – dobrane i ułożone w taki sposób, aby pokazać nie tylko historię tych ulic i ich mieszkańców, ale także życie w getcie, jego przeobrażanie, ścieśnianie i ostateczną Zagładę. Autor zabiera czytelników na wędrówki po tych niezwykłych miejscach, wykorzystując różnorodne źródła: świadectwa ofiar spisywane w czasie wojny, wydane po latach wspomnienia, dokumentację niemiecką, żydowską, polską, wycinki z prasy oraz fotografie przedwojenne, wojenne i współczesne. Szczególną wartość poznawczą dla czytelników mają świadectwa pochodzące ze zbiorów Archiwum Ringelbluma – podziemnego archiwum getta warszawskiego. Książka jest swoistym zaproszeniem do uważnej lektury tych źródeł oraz cierpliwego i przenikliwego patrzenia na dzisiejszą Warszawę.

Spojrzenia na warszawskie getto to połączenie autorskiego przewodnika, eseju historycznego i antologii tekstów źródłowych w bogato ilustrowanej szacie graficznej. W książce wykorzystano blisko 150 zdjęć z archiwów fotograficznych z całego świata, m.in.: Żydowskiego Instytutu Historycznego, Instytutu Sztuki PAN, Yad Vashem, Ghetto Fighter’s House Museum w Izraelu, Bundesarchiv Koblenz w Niemczech, United States Holocaust Memorial Museum w Nowym Jorku. Wiele z tych zdjęć jest unikatowych i publikowanych po raz pierwszy. Współczesne, nastrojowe zdjęcia Macieja Jeziorka doskonale wpisują się w formułę książki, pokazując Muranów – swoiste Miejsce-po-getcie, w którym nieliczne ślady zaginionego świata wyłaniają się spośród nowych osiedli i tętniących życiem ulic. Niezwykle cennym uzupełnieniem są specjalnie opracowane przez Pawła Weszpińskiego mapy historyczne opisywanych ulic z autorskim komentarzem Jacka Leociaka.

Na uwagę zasługuje również projekt graficzny autorstwa Katarzyny Kubickiej – oryginalny, ascetyczny w formie zbliżonej do albumu, by jak najlepiej wyeksponować bogaty materiał ikonograficzny. Każdy rozdział, opowiadający o jednej z sześciu ulic Muranowa, został zamknięty w oddzielnej książeczce. Całość spaja etui stanowiące właściwą okładkę.

Książka Jacka Leociaka pokazuje, że historia getta warszawskiego wciąż czeka na odkrycie. Autor proponuje nowe spojrzenie na miasto, a także odmienne od dotychczasowego pokazanie historii getta. Koncentruje się na wartości przeżycia poznawczego, którego doświadczamy w konfrontacji ze śladami przeszłości. Te ślady prowadzą nas do ludzi, którzy kiedyś żyli i umierali w getcie. Poznanie ich historii pozwoli nam na nowo odkryć miejsca w Warszawie, w których kiedyś „coś było”, a teraz „niczego już nie ma”.

Jak pisze autor we wstępie: „Chociaż getto warszawskie zmiecione zostało z powierzchni ziemi, to jednak jego mocne, rozrośnięte w głąb korzenie wciąż tkwią pod asfaltem nowych ulic, pod chodnikami wyłożonymi nowoczesną kostką brukową, pod zielenią osiedlowych trawników. Ambicją tej książki jest pomoc w nauce patrzenia na to, co po getcie w krajobrazie współczesnej Warszawy pozostało.”   źródło opisu: http://www.dsh.waw.pl/pl/8_833 źródło okładki: http://www.dsh.waw.pl/pl/8_833