Jarosław Iwaszkiewicz – Noc czerwcowa

Opowiadanie „Noc czerwcowa”, które Iwaszkiewicz kilka miesięcy przed śmiercią przerobił na dramat specjalnie dla Andrzeja Wajdy, jest czymś więcej niż romansem, tragiczną i malowniczą historią miłosną. To głos w dyskusji o wartościach, o prawdziwych lub wydumanych obowiązkach patriotycznych, próba odpowiedzenia sobie samemu na pytanie: bić się czy nie bić. Zdaniem Iwaszkiewicza raczej się nie bić.