Jean-Claude Kaufmann – Ego. Socjologia jednostki

Jean-Claude Kaufmann jest socjologiem, dyrektorem badań w CNRS (Ośrodek badań nad więziami społecznymi, Uniwersytet Paris 5 – Sorbona). W wydawnictwie Nathan opublikował prace La Trame conjugale, Corps de femmes, regards d’hommes, Le Cour a l’ouvrage, La Femme seule et le Prince charmant, których wyniki ilustrują jego rozważania teoretyczne.

Zagadnienie jednostki stanowi coś w rodzaju czarnej dziury w socjologii. Pomijanie tego problemu tworzy warunki, w których dochodzi do jałowego starcia między różnymi szkołami (determinizm przeciwstawiony wolności sprawcy), i sprawia, że próby analizy konkretnych powiązań są zdane na niepowodzenie. Podkreślił to już Norbert Elias, twierdząc, że bez dekonstrukcji kategorii jednostki postęp jest rzeczą niemożliwą.
Po opisaniu tego zagadnienia z perspektywy historycznej, Jean-Claude Kaufmann kontynuuje tę dekonstrukcję, szczegółowo badając społeczne wytwarzanie jednostek i ich zdolności do inicjatywy. Dawne, zaktualizowane pojęcie przyzwyczajenia umożliwia uświadomienie dynamiki wcielonych schematów operacyjnych. Wcielenie, o którym mówi się w wielu ujęciach teoretycznych, między innymi u Pierre’a Bourdieu, nie było nigdy przedmiotem ścisłej analizy. Jego analiza w pracy Kaufmanna prowadzi do kilku wielkich niespodzianek, takich jak to, że wcielenie zachodzi poza ciałem biologicznym, a interioryzacja jest wewnętrznie eksterioryzacją. Konfrontacja z habitusem w rozumieniu Bourdieu określa w nieoczekiwany sposób narzędzie analizy dążenia historii, zwłaszcza zaś indywidualizacji, jego zasadniczym czynnikiem jest bowiem historyczna różnica między habitusem a przyzwyczajeniami.
Wnioski przyjmują postać kolejnych paradoksów. Mimo że jednostka jako byt materialny zostaje rozłożona i jawi się jako proces otwarty i nietrwały, indywidualizacja stanowi podstawowy klucz służący do eksplikacji zmiany społecznej. W centrum tej sprzeczności, której nie należy omijać, lecz zrozumieć jej przyczyny, krzyżują się determinizm i inicjatywa indywidualna. Perspektywy otwarte przez pracę Kaufmanna są z poznawczego punktu widzenia perspektywami socjologii dialektycznej.   źródło opisu: www.oficyna-naukowa.home.pl źródło okładki: www.oficyna-naukowa.home.pl