Jerzy Besala – Stefan Batory

Biografia Stefana Batorego autorstwa Jerzego Besali ukazuje postać jednego z pierwszych władców elekcyjnych Rzeczypospolitej jako wybitnego wodza i polityka. Królowi pochodzącemu z węgierskiego Siedmiogrodu przyszło rządzić w czasach trudnych ze względu na stosunki wewnętrzne i zamęt związany z bezkrólewiem po ucieczce Henryka Walezego, w mocarstwie polsko-litewskim zagrożonym przez nacisk Iwana IV Groźnego na Inflanty i ziemie litewskie.
Czytelnik w niniejszej pracy znajdzie nie tylko odpowiedź na pytanie, jaką drogę przeszedł Batory do korony polskiej, dlaczego udało mu się odeprzeć tak skutecznie ekspansję Moskwy i odzyskać Inflanty oraz zreformować armię polsko-litewską. Mocną stroną tej biografii jest próba ukazania postaci Batorego jako człowieka z krwi i kości, władcy silnego, „niemalowanego”, potrafiącego nie tylko uzyskać od szlachty podatki na sejmach walnych, ale i skutecznie rozprawić się z opozycją Zborowskich.
Na tle niepowodzeń ostatnich Jagiellonów w polityce wobec Moskwy Batory rysuje się jako wybitny mąż stanu i wódz, być może zmierzający do stworzenia wielkiej ligi antytureckiej. Zabrakło czasu: panował tylko dziesięć lat i natrafił na mur demokracji szlacheckiej, obawiającej się wzmocnienia pozycji silnego „żelaznego” króla.
Kunszt autora, wartki nurt narracji i moc ciekawostek, które Jerzy Besala wydobył ze źródeł epoki, uzupełnienie dzieła o nowe opracowania, które się ukazały od poprzedniego wydania, wprowadzają czytelnika w barwny i ciekawy świat zaciekłej rywalizacji o dominację w Europie Środkowo-Wschodniej, w której aktywnie uczestniczyła Rzeczpospolita właśnie pod rządami Stefana Batorego. Książkę czyta się znakomicie, jest ze wszech miar warta polecenia.
Prof. dr hab. Mirosław Nagielski