Justyna Straczuk – Cmentarz i stół: pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi

Na czym polega kulturowe zróżnicowanie pogranicza i jak przejawia się ono w życiu codziennym mieszkańców wsi mieszanych wyznaniowo Autorka Cmentarza i stołu próbuje odpowiedzieć na to pytanie, przedstawiając chłopskie społeczności lokalne pogranicza jako swoisty i odrębny świat kulturowy, opisywany przez samych uczestników tej rzeczywistości.
Książka opiera się w dużej mierze na materiałach empirycznych, zebranych w trakcie długotermi-nowych badań etnograficznych, prowadzonych w kilku wsiach pogranicza prawosławno-katolickiego w Polsce i na Białorusi. Smierć i pożywienie – dwie dziedziny życia społecznego – przez swój bliski związek ze sferą sakralną i codzienną doskonale ujawniają różne aspekty kulturowego zróżnicowania, procesy tworzenia i neutralizowania symbolicznych granic. W sposobach „obchodzenia się” ze śmiercią i wspominania zmarłych, w przestrzeni pogranicznych cmentarzy i w nagrobnych inskrypcjach, a także w czynnościach i rytuałach związanych z jedzeniem wyrażają się naczelne wartości, społeczne układy i kulturowe wzorce istotne w życiu mieszkańców pogranicznych wsi.
Cmentarz i stół jest też opowieścią o dokonującej się zmianie kulturowej – stopniowym wyzwalaniu się z tradycyjnych form życia wspólnotowego, postępującej indywidualizacji i alienacji oraz negacji tradycyjnego chłopskiego etosu i przerwaniu ciągłości przekazu kulturowego przez średnie i młode pokolenie.