Lidia Czukowska – Zejście pod wodę

Niewielka powieść, która mieści w sobie bezmiar tragicznych doświadczeń. A w dodatku historia podana pięknie, chciałoby się rzec, delikatnie. Nic tu nie jest opisane wprost, koszmar rzeczywistości wyłania się stopniowo, z drobnych, na pozór błahych epizodów, aluzji, przemilczeń, subtelnych obserwacji psychologicznych.
Rzecz dzieje się w sanatorium dla pisarzy pod Moskwą w lutym i marcu 1949 roku i ma konfesyjną formę dziennika prowadzonego przez bohaterkę – tłumaczkę i redaktorkę – która w owym miejscu szuka odosobnienia i spokoju. A jednak sanatoryjny spokój okazuje się iluzoryczny. Bohaterka nieustannie powraca do koszmaru roku 1937, kiedy to aresztowano jej męża; w snach, we wspomnieniach, w swojej twórczości. W kraju rozpętana zostaje ogromna kampania antysemicka, zaczynają się także tzw. powtórne aresztowania. Na ciche, zdawałoby się, życie sanatorium, wydarzenia te mają bezpośredni wpływ. Przed opresyjną rzeczywistością bohaterka ucieka w literaturę, w obcowanie z przyrodą, której sentymentalne opisy stanowią kontrapunkt dla ukrytego między wierszami koszmaru codzienności.
Powieść Lidii Czukowskiej, pisana w latach 1949­1957, po raz pierwszy ukazała się drukiem w Nowym Jorku w 1972 roku.   źródło opisu: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2009 źródło okładki: http://www.piw.pl/