Lidia Kuchtówna – Irena Solska

„Była dla mnie symbolem Młodej Polski” – napisał o Solskiej Jarosław Iwaszkiewicz. Gwiazda modernizmu, muza poetów i malarzy, jedna z najwybitniejszych aktorek w dziejach naszej sceny – to także fascynująca postać kobieca. Oddziaływała na otoczenie swą niezwykłą osobowością, budziła namiętności, uwielbienie i podziw. Pisano dla niej sztuki sceniczne (Żuławski), opiewano w powieściach (Witkacy), utrwalano w licznych portretach (Gerson, Wyspiański, Pronaszko), rzeźbiono (Laszczka). Zaznała wiele sukcesów i chwały. Ale na kartach jej biografii widzimy także życie pełne goryczy i trudu, czasem tragiczne.
W dwudziestolecie międzywojenne wkroczyła Solska w pełni sił twórczych i sławy, otwarta na nowe prądy w sztuce, wyprzedzająca zasobem środków artystycznych swoją epokę. A jednak był to już dla niej czas upartej walki z przeciwnościami losu, narastającą chorobą, ludzką obojętnością. Coraz bardziej stawała się legendą. Kiedy po drugiej wojnie światowej o dwadzieścia lat od niej starszy Ludwik Solski mógł jeszcze działać w glorii aktorskiej, Irena Solska była już tylko cieniem. Dla dzisiejszego młodego pokolenia postać to prawie nie znana. Książka Lidii Kuchtówny przybliży nam jej życie nie tak przecież odległe, a tak bogate w treści.

Irena Solska (1875-1958) debiutowała w r. 1896. Działała głównie na scenie krakowskiej i lwowskiej: po pierwszej wojnie światowej w Warszawie i objazdach (m.in. z Redutą, a także z własnymi zespołami).
Uczestniczyła w organizowaniu życia teatralnego po drugiej wojnie światowej. W latach 1899-1913 była żoną Ludwika Solskiego, a w 1914-1927 – Ottona Grossera.
W okresie międzywojennym spisała kilkutomowe pamiętniki, które zaginęły w czasie powstania warszawskiego. Po wojnie zrekonstruowała wspomnienia, opracowując je i poszerzając do ostatnich dni w Skolimowie. Pamiętnik Solskiej, obejmujący okres jej działalności aktorskiej do r. 1939, ukazał się w r. 1978 w opracowaniu Lidii Kuchtówny. Książka przekazywana obecnie do rąk czytelników jest pierwszą udokumentowaną biografią wybitnej aktorki. Państwowy Instytut Wydawniczy przygotowuje także wydanie korespondencji Ireny Solskiej, również w opracowaniu Lidii Kuchtówny.   źródło opisu: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980 źródło okładki: www.antykwariathistoryczny.pl