Maciej Kazimierz Sarbiewski – Dii Gentium. Bogowie Pogan.

Encyklopedia mitologiczna polskiego teoretyka literatury ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ (1595 – 1640). W swoim dziele Sarbiewski skatalogował kilkaset odmian rozmaitych przedstawień alegorycznych, w których wykorzystywał postaci bóstw antycznych. Określił też rozmaite możliwości ich zastosowania w różnych tekstach, także o tematyce teologicznej. Zgodnie z ówczesną wiedzą o kulturze starożytnej, Sarbiewski uważał mity za zdeformowane echo Objawienia, czyli za sfabularyzowaną teologię pogan (tzw. fabulosa theologia). Pozwałało to Sarbiewskiemu na posługiwanie się symboliką pogańską w chrześcijańskiej twórczości artystycznej. Sarbiewski podawał nadto opisy ikonograficzne, przejęte z innych źródeł albo sporządzone na podstawie autopsii. Książka Sarbiewskiego, choć przeznaczona raczej dla poetów i mówców nie lekceważy ikonografii. (…) W każdym razie książka Sarbiewskiego stanowi przykład myślenia alegorycznego, które wynikało z nadrzędnego nakazu naśladowania starożytnych, czyli przystosowania antycznej traditio pagana dla potrzeb potrydenckiej cywilizacji chrześcijańskiej.

Bogowie pogan to teologia, filozofia przyrody i etyka, polityka, ekonomia, astronomia i pozostałe sztuki i nauki zawarte przes starożytnych w mitach teologii pogańskiej. Traktat Sarbiewskiego Dii gentium, jeśli wierzyć świadectwu rękopisów popartemu zresztą wynikami badań nowożytnych, powstał w roku 1627, w czasie kiedy Sarbiewski był wykładowcą jezuickiego kolegium w Płocku. (…)   źródło opisu: Piero Buscaroli, ze wstępu do