Maria Janion – Zło i fantazmaty

Tom niniejszy został skomponowany z trzech książek: „Odnawianie znaczeń” (Kraków 1980), „Wobec zła” (Chotomów 1989) i „Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów” (Warszawa 1991). W obecnej edycji dokonano drobnych poprawek redakcyjnych, usunieto zauważone błędy, a przede wszystkim zaktualizowano informacje bibliograficzne dotyczące prac obcojęzycznych, których tłumaczenia ukazały się po dacie publikacji książek, będących źródłem niniejszego wydania.

I. WOBEC ZŁA
„Patriota-wariat”
Polacy i wampiry
Walka z szatanem i demon teatru
„Wariat czy szpieg”
Nowa religia
„Takim zewnatrz, jakim i wewnątrz”
„Zadawanie” teatru
Bankiet
Katastrofa i religia
Dekadencja czy traumatyzm
Straszne przesądy dziecięce
Rycerz-zbrodniarz
„Spróchniały obraz Edenu
Zwatpienia i „rozkosz otchłani”
„Gdy się rozwinie, ach, wtedy wszystko skończone!”
Poezja eschatologii
Krucjata niewiniatek
„Nie czynię dobra, którego chcę, jeno zło, którego nie chcę”
Wiara jako idea
Trup uwodziciela
Dzieci i utopia
„Człowiek wytwarza zło, jak pszczoła miód”
„Powstrzymać Prometeusza”
II. FANTAZMATY
Projekt krytyki fantazmatycznej
Pierwsze wyzwolenie wyobraźni
Freudowska scena fantazmatów
Wyobrażenia, urojenia, przywidzenia
Czarny Welon
„Freud, powieściopisarze”
Marzący: jest tam, gdzie go nie ma, a nie ma go tu, gdzie jest
„Tu” i „tam”
E.T.A. Hoffman: student Anzelmus i kapelmistrz Kreisler
Krasiński: Delfina i średniowiecze
Pani Bovary i żebrak
Ucieczka, walka, ironia
Mesjanizm – lot marzenia w głąb
„Żadnych marzeń”
Dusza wychowanka Torlessa
Skald jako poeta romantyczny
„Szkoła białoruska” w poezji polskiej
Obraz polskości u Grassa
Hak w ścianie
Polityka i moralność
Obywatele mitu Zamordowanego Królewstwa
Bardzo zdolny Pan Kichot
Conrad wobec dylematu polskiego romantyzmu
III. KINO I FANTAZMATY
Próba teorii fascynacji filmem
Freudowska teoria fantazmatów i romantyzm
Psyche i eros melodramatu
Demony, wampiry i potwory
Ruch wyobraźni romantycznej
Wajda i wartości
Mistyczna potega ekonomiczna
Geniusz miejsca
Kukły i ludzie
Sentymentalizm a krytyka
„Być” czy „mieć”
Egzystencja ludzi i duchów. Rodowód wyobraźni folmowej Andrzeja Wajdy