Maria Kuncewiczowa – Leśnik

Pierwszy rozdział tej powieści powstał w 1939 roku i został opublikowany w „Wiadomościach Literackich” pod tytułem „Mąż Róży”. Następne rozdziały ukazały się w latach 1939-1940 w Paryżu. Po dłuższej przerwie, w czasie której powstały „Klucze” i „Zmowa nieobecnych”, autorka powróciła do brulionów, i zmieniając pierwotną koncepcję utworu ogłosiła go drukiem w 1952 roku w paryskiej „Kulturze” pod tytułem „Leśnik”. Książka w dwa lata później ukazała się w języku angielskim, a niedługo potem zdobyła amerykański rynek księgarski.

Jest „Leśnik” jako powieść psychologiczna rzeczą o samotności człowieczej. O owym zarazem więzieniu i mikrokosmosie, jakim jest każdy byt ludzki – tak właśnie, jak na kartach tej książki, gdzie ludzie sobie najbliżsi żyją obok siebie, nie przeczuwając nawet własnych tajemnic, uwikłań, klęsk, dążeń, nie spełnionych nadziei. Przy całym mistrzostwie analizy przeżyć bohaterów, odczytanie tej książki tylko jako powieści psychologicznej byłoby jednak oczywistym zubożeniem jej treści – o wiele przecież bogatszych i daleko poza studium psychologiczne wybiegających. Już pierwsze karty uderzają tu pewną niezwykłością języka, mianowicie jego stylizacją, sięgającą zarazem ku polszczyźnie dawnej i ku mistrzowsko przez pisarkę stosowanym regionalizmom. Ale to tylko zewnętrzna warstwa owej stylizacji. Drugą, głębszą – kryje treść utworu. „Leśnik”, którego akcja rozgrywa się w latach poprzedzających Powstanie Styczniowe, w czasie powstania i w pierwszym po jego upadku okresie – przynosi bowiem wiele motywów głęboko związanych z tradycjami życia Polski dziewiętnastowiecznej. W sposób starannie przemyślany posługuje się pewnymi wzorcami czy schematami ludzkich losów czy postaw, typową scenerią, tłem ziemiańskiej i prowincjonalnej obyczajowości owego czasu; dramatami i nastrojami tak dobrze pamiętanymi z obrazu konfliktów tej epoki, jaki stworzyła nasza literatura aż po „Wierną rzekę” Żeromskiego.   źródło opisu: Wydawnictwo Lubelskie, 1997 źródło okładki: zdjęcie własne