Matyld z Windisch-Graetzów Sapieżyna – My i nasze siedliska

My i nasze Siedliska to książka niezwykła, złożona ze wspomnień, zapisów dziennikowych i listów rodzinnych Matyldy z Windisch-Graetzów Sapieżyny, zarazem oryginalny portret nieprzeciętnej arystokratki i fascynujący dokument minionej epoki.

Wspomnienia obejmują lata od roku 1893 roku ślubu młodej Austriaczki Matyldy z Pawłem Sapiehą do końca lat pięćdziesiątych XX wieku. Ze sprawami dnia codziennego sąsiadują wielkie wydarzenia polityczne wojny światowe, rozpad Austro-Węgier, powstanie państwa polskiego. Upada arystokracja jako formacja społeczno-kulturowa, co autorka przyjmuje bez buntu, jako nieuchronną konieczność. Matylda przeżywa dwie wojny, śmierć najstarszego syna i ukochanego męża, utratę majątku, a tym samym pozycji społecznej, jednak osobiste tragedie nie są w stanie pozbawić jej krytycznego stosunku wobec odchodzącego świata i obiektywizmu sądów. Autorka imponuje inteligencją, otwartością na świat, spójnością poglądów, które wyraża w barwny, atrakcyjny także dla dzisiejszego czytelnika sposób.

Matylda z Windisch-Graetzów Pawłowa Sapieżyna (1873-1968) pisała swoje wspomnienia w oparciu o prowadzone okresowo dzienniki. Autorka narrację chronologiczną przerywa wspomnieniami z przeszłości, to wybiega w przyszłość, ukazując skutki opisywanych wydarzeń. Ta bardzo ciekawa kompopzycja wspomnień czyni z nich lekturę niebywale atrakcyjną, wzbogacającą naszą wiedzę o życiu, o przemijaniu i o sobie./…/

Nasuwa się porównanie wspomnień Matyldy Sapieżyny do ogromnego obrazu panoramicznego, obok którego należy przechodzić wolno, czasem przystając, i zamyślić się.
Maria Rydlowa