Michał W. Kowalski – Antropolodzy na wojnie. O "brudnej" użyteczności nauk społecznych

Michał Kowalski przedstawia dzieje współpracy badaczy społecznych z wojskiem i wywiadem od czasów wypraw Jamesa Cooka, przez rywalizację kolonialną mocarstw europejskich, I i II wojnę światową, okres zimnej wojny aż do współczesnych interwencji militarnych w Iraku i w Afganistanie. W przystępnej i porywającej narracji ukazuje jawne i niejawne przykłady kooperacji antropologów z wojskiem i wywiadem, funkcjonujące przykrywki tajnej działalności, a także towarzyszące temu dylematy etyczne i rozbieżne oceny środowiska naukowego. Z ciekawej perspektywy prezentuje działania takich antropologów brytyjskich i amerykańskich, jak m.in. Thomas E. Lawrence, Margaret Mead czy Gregory Bateson. Opisuje także niesławną współpracę antropologów niemieckich z władzami nazistowskimi, a w części poświęconej programowi HTS, realizowanemu w Iraku i Afganistanie, pokazuje m.in., w jak zaawansowany technologicznie sposób wykorzystywane są współcześnie dane pozyskiwane przez „antropologów w mundurach”.
Kowalski przedstawia proces kształtowania się standardów etycznych związanych z uprawianiem zawodu antropologa oraz dowodzi, że zgodnie z nimi wszelkie wojenne zaangażowanie antropologów musi być postrzegane jako „brudne” nadużycie badań społecznych.

[…] książkę Michała Kowalskiego, uznaję […] za dzieło o wysokiej wartości merytorycznej, ważne także dla dydaktyki akademickiej w zakresie antropologii, socjologii, politologii, dziennikarstwa i stosunków międzynarodowych. Jest to pozycja na polskim rynku wydawniczym absolutnie wyjątkowa, nie ma bowiem jeszcze porównywalnej syntezy na ten temat.
dr hab. Maciej Ząbek, prof. UW

Autorowi udało się przedstawić w sposób obszerny, drobiazgowy i przejrzysty rozliczne – historyczne i współczesne – przykłady zaangażowania reprezentantów antropologii w działalność instytucji wojskowych i wywiadowczych wielu państw. […] Zdarzenia, o których traktuje praca, mają niekiedy posmak opowieści sensacyjnych, nic dziwnego, że lektura tekstu wciąga.
dr hab. Marcin Lubaś   źródło opisu: Uniwersytet Warszawski źródło okładki: Uniwersytet Warszawski