Monika Bakke – Estetyka Aborygenów australijskich. Antologia

Kolejny tom z cyklu: Estetyki świata.

Antologia wprowadza czytelnika w mało znany Europejczykom świat Aborygenów, w którym sztuka zajmuje niezwykle istotne miejsce. Kultura aborygeńska nie wytworzyła ani dzieł literackich (nie rozwinęła bowiem pisma), ani architektonicznych. Jej zanurzoną w micie, wtopioną w wierzenia religijne historię badacze próbują odczytać z rysunków, reliefów i artefaktów. Powstają one w wyniku wykonywania czynności rytualnych – kompetencje twórców są tu ściśle określone, a ich przekraczanie zakazane pod groźbą surowych kar. Bezprawne wykonanie malowidła wyzwala moce, które mają możliwość wspierania i jednocześnie niszczenia ludzkich zamiarów. Codzienność przenika sfera sacrum.
Dla zrozumienia kultury aborygeńskiej niezbędne jest odwołanie do tzw. Czasu Snu. Jest to zarówno wymiar rzeczywistości, jak i czas. Odnosi się także do przestrzeni, na przykład do sił, które drzemią w konkretnych miejscach. Czas Snu istniał jeszcze zanim pojawili się ludzie. Świat fizyczny i duchowy ukształtowali totemiczni przodkowie. Za pomocą własnego ciała i codziennego życia kształtowali oni teren – tam, skąd wyszli, zostawiali ślady w postaci wejść do jaskiń i stawów, tam, dokąd wędrowali – powstawały koryta rzek, a w miejscach, gdzie wtykali w ziemię patyki, rosły drzewa.
Krajobraz dla Aborygenów ma zatem szczególne znaczenie. Dlatego też sztuki Aborygenów nie można obejrzeć w muzeach ani na zdjęciach – problemem nie jest tu bynajmniej jakość reprodukcji, czy techniczna niemożność zdjęcia rysunku ze skały; malarstwo Aborygenów jest ściśle powiązane z miejscem jego powstania – z samą skałą, jej otoczeniem, zwierzętami, które mogły być w pobliżu, czy drogą, jaką trzeba było pokonać, żeby do owej skały dotrzeć. Kontakt z niektórymi miejscami może mieć ogromny wpływ na człowieka – na przykład warunkiem poczęcia przez kobietę jest styczność z miejscem, gdzie przebywają dusze, które chcą się urodzić jako istoty ludzkie. Sztuka jest tu zatem całkowicie zdeterminowana przez sposób myślenia o świecie, mit oraz rytuał.
Obok metafizycznych aspektów tradycyjnej kultury Aborygenów, teksty dotykają zagadnień związanych ze zrytualizowanymi formami ekspresji ruchowej i dźwiękowej, a także z malarstwem i rzeźbą – ukazując zarówno proces tworzenia, jak i odbioru tych sztuk.
Zebrane w antologii, przy współpracy światowych ekspertów w tej dziedzinie, takich jak Howard Morphy czy Elizabeth Coleman, artykuły przybliżają nam świat Aborygenów, gdzie sztuka – odległa od europejskiego poczucia estetyczności – stanowi integralną część życia codziennego.   źródło opisu: Strona wydawcy