Paweł Jessa – „Przyjaciele Allaha”. Kult muzułmańskich świętych w Azji Środkowej

Oddawanie czci świętym jest zjawiskiem obserwowanym niemal w każdym zakątku naszego globu i praktykowanym przez wyznawców najróżniejszych religii, w tym również islamu. Nigdzie jednak kult świętych nie wywołuje tylu kontrowersji, skrajnych postaw i emocji, co w świecie muzułmańskim. Najbardziej jednoznaczne stanowisko wykazuje Arabia Saudyjska, gdzie walka z ludową religijnością, zorganizowaną wokół kultu muzułmańskich świętych, założona jest w państwowej ideologii – doktrynie wahhabickiej. Odmawiając prawa do kwalifikowania kultu świętych jako islamskiego fenomenu, odczytuje się go w kategoriach największego z możliwych grzechów (sirk), rozumianego jako przypisywanie Bogu wspólników, oraz bida, czyli herezję i `niedozwoloną innowację`. Dla muzułmańskich mieszkańców Azji Środkowej lokalne tradycje związane z otaczaniem czcią świętych i przodków odzwierciedlają natomiast ich `muzułmański sposób życia` [muslimness] i utożsamiane są z `prawdziwym` islamem. Funkcjonowanie w ramach islamu sunnickiego tak silnie spolaryzowanych postaw wobec podjętej w tej książce problematyki świadczy o jej złożoności i różnorodności możliwych interpretacji. (…) Celem niniejszej pracy nie jest wykazanie `muzułmańskości` lub `niemuzułmańskości` kultu świętych w islamie, lecz ujęcie jego fenomenu jako integralnej części islamu w Azji Środkowej. Materiały terenowe zostały zebrane przez autora głównie wśród ludności Uzbekistanu i południowego Kazachstanu, przy czym zjawiska podejmowane w książce w mniejszym lub większym stopniu wspólne są dla całego kultu muzułmańskich świętych w Azji Środkowej.
z Wprowadzenia