Pierre Gassendi – Logika

Począwszy od swych pierwszych prac G. krytykował logikę Arystotelesa, zwł. jego teorię sylogizmów – metoda sylogistyczna nie nadaje się do zdobywania pewnej wiedzy o świecie przyrody. Twierdził, że logika Arystotelesa jest zawiła i mało użyteczna w praktyce naukowej, a nawet pozbawiona podstaw. Logice Arystotelesa przeciwstawił kanonikę Epikura, sądząc, że jest ona nie tylko immunizowana na zarzuty starożytnych sceptyków, ale również bardziej przydatna dla empirycznie zorientowanych badań naukowych. Mimo że krytyka filozofii Arystotelesa miała u G. charakter programowy, to jednak niektóre tezy Stagiryty akceptował (np. stanowisko Arystotelesa w sporze o źródła poznania). Z pozycji empiryzmu genetycznego, ale stowarzyszonego ze stanowiskiem nominalistycznym, krytykował G. różne wersje natywizmu, zwł. teorię idei wrodzonych Kartezjusza. Biorąc za podstawę wyniki tej krytyki odrzucał psychologiczny – oparty na idei doskonałego bytu wszczepionego przez Boga (lub Naturę) – dowód na istnienia Boga, zaś w wyniku systematycznej krytyki esencjalistycznej metafizyki Kartezjusza (podważającej m.in. realną różnicę pomiędzy istotą i istnieniem) odrzucał także kartezjańską wersję ontologicznego dowodu na istnienie Boga, akceptując jedynie dowody na istnienie Boga oparte na harmonii i celowości świata (ex gubernatione rerum).

Empirystyczna orientacja G. zaważyła na przesunięciu problematyki filozoficznej z metafizycznej na epistemologiczną, w wersji zainicjowanej przez psychologizm J. Locke’a, i tym sposobem wpłynęła na filozofię Oświecenia (sensualizm E. Condillaca). Chociaż G. podkreślał rolę zmysłów w procesie poznania, to jednak odrzucił stanowisko skrajnego sensualizmu, akceptując intelektualną oczywistość jako kryterium prawdziwego poznania. Próbował jednak uchylać zarzuty stawiane z pozycji sceptyckich pod adresem sensualizmu. Idąc za rozstrzygnięciami epikurejskimi przyjmował rozróżnienie pomiędzy wrażeniami i sądami; dystynkcja ta pozwalała usunąć obiekcje skierowane przeciwko świadectwu zmysłów jako kryterium wiedzy prawdziwej. Zasada sensus nunquam fallitur pozwalała na akceptację spostrzeżeń jako wiarygodnego informatora (błąd może być jedynie w sądach, a nie w spostrzeżeniach), ale równocześnie nie pozwalała na uzyskanie wiedzy o naturze rzeczy, a jedynie – co najwyżej – wiedzy o zjawiskach. G. próbował jednak rozwijać koncepcję kauzalnej (ale nie apodejktycznej) wiedzy o przyrodzie, zrywając łączność z tradycyjną, scholastyczną (arystotelesowskiej proweniencji) koncepcją wiedzy demonstratywnej (scientia), modyfikując scholastyczną koncepcję filozofii przyrody w kierunku fenomenalizmu, probabilizmu, temporalizmu, a nawet pragmatyzmu, inspirując w ten sposób nowe koncepcje filozofii przyrody, formułowane m.in. w ramach tradycji ang. empirystycznej filozofii przyrody (R. Boyle, J. Locke, I. Newton).   źródło opisu: http://www.republika.pl/peenef2/hasla/g/gassendi.html