praca zbiorowa – Księga Janion

6 sierpnia, 2023

Książka wydana z okazji 80 urodzin pani profesor Marii Janion, napisana przez jej uczniów, przyjaciół oraz osoby „spokrewnione duchowo”. Każdy tekst odnosi się do myśli bądź wypowiedzi jubilatki i ma charakter polemiki, krytyki, rewizji, komentarza, glosy lub inspiracji.

Książka jest przekrojem przez „tematy Janionowskie” oraz obszary jej fascynacji literackich, retrospektywą dorobku powstałego na przestrzeni kilku dziesięcioleci, a nade wszystko próbą konfronacji myśli badaczki z młodszymi pokoleniami filologów.

Ze wstępu:

„W roku 2006 minęła osiemdziesiąta rocznica urodzin profesor Marii Janion – naszej nauczycielki, promotorki, dla wielu także Mistrzyni. W związku z rocznicą postanowiliśmy przygotować i wydać księgę pamiątkową – którą prędko zaczęliśmy nazywać Księgą Janion. Do udziału w przedsięwzięciu zaprosiliśmy wszystkich uczniów Jubilatki. Chcieliśmy, żeby w Księdze znalazły się teksty i wypowiedzi tych, którzy w czasie kilkudziesięcioletniej pracy dydaktycznej profesor Marii Janion byli Jej magistrantami i doktorantami. W uzasadnionych wypadkach dopuściliśmy także udział „uczniów z ducha”, którzy nie legitymowali się związkami formalnymi z Jubilatką, a także „uczniów wtórych”, należących do pokolenia wnuków. Zależało nam na tym, by w miarę możności pokazać pełen krąg osób i zarazem zasięg bezpośredniego oddziaływania myśli Marii Janion – jako że prawdziwy nauczyciel zapisuje się w umysłach (i sercach) swoich uczniów, ci zaś, prowadząc rzecz dalej, przekazują jego myśli następnym generacjom. Wychodząc z założenia, że idee żyją tylko wtedy, gdy uczestniczą w dialogu, oczekiwaliśmy od autorów Księgi odniesienia się do jakichś słów zapisanych lub wypowiedzianych przez Jubilatkę. Oczekiwaliśmy na wypowiedzi o różnej wadze: fundamentalne, syntetyczne i przekrojowe, sięgające generaliów, ale też na drobne odniesienia do jakiejś jednej myśli czy jednego stwierdzenia Marii Janion. Dla ułatwienia potencjalnym autorom wysłaliśmy alfabetyczny rejestr „tematów Janionowskich”, przygotowany przez grupę gdańskich uczniów Jubilatki (Małgorzatę Czermińską, Ewę Nawrocką, Annę Kubale, Ewę Graczyk, Kwirynę Ziembę, Zbigniewa Kaźmierczyka i niżej podpisanych). Miał on – rzecz jasna – charakter roboczy i wstępny. Liczyliśmy na to, że ta mapa idei, myśli i odezwań Nauczycielki zostanie rozwinięta i uzupełniona w tekstach jej uczniów. Zabiegaliśmy więc, żeby przeznaczone do Księgi teksty rozpoczynały się od cytatu z pisanych bądź ustnych wypowiedzi Jubilatki. Zacytowane fragmenty utworzyłyby – przy okazji – interesującą antologię myśli pamiętanych i ważnych dla uczniów. Zaznaczaliśmy, że powinny to być jednak wypisy komentowane. Prosiliśmy, by wszyscy autorzy rozpoczynali swoje wypowiedzi od wyraźnego ustosunkowania się do wybranego i przywołanego fragmentu (na przykład: „Najważniejsza dla mnie myśl Marii Janion to…” albo „Nigdy nie zgodzę się z tezą Marii Janion, że…”). Następujący dalej tekst – o charakterze polemiki, krytyki, rewizji, komentarza, glosy, inspiracji… – powinien uzasadniać wyrażoną na wstępie afirmację lub negację.”