Ronald Modras – Kościół katolicki i antysemityzm w Polsce w latach 1933-1939

Antysemityzm społeczny w Polsce międzywojennej niejednokrotnie analizowano (np. czajka-co-alicja-odkrywa-po-wlasnej-stronie-lustra/" title="Anna Landau-Czajka – Co Alicja odkrywa po własnej stronie lustra ebook pdf mobi epub" style="text-decoration: underline">Anna Landau-Czajka w roczniku „Polin”, t. 4), brakowało natomiast prześwietlenia postawy Kościoła katolickiego oraz zróżnicowanej prasy katolickiej. Tę lukę wypełnia praca Ronalda Modrasa – katolickiego teologa świeckiego i zarazem historyka Kościoła z Saint Louis University, polskiego Amerykanina w trzecim pokoleniu (troje dziadków pochodziło z Polski). Przebadał on szereg międzywojennych czasopism katolickich i wiele publikacji, miał dostęp do różnych zasobów (archiwa watykańskie, Yad Vashem w Jerozolimie, biblioteki w USA). Tekst koncentruje się na latach 1933-39, a więc na okresie narastania zagrożenia dla Żydów za naszą granicą zachodnią; sięga jednak głęboko wstecz po wytwarzanie się autonomii Żydów, zarysowuje struktury i zaplecze Kościoła, przedkłada kształty polityczno-społeczno-kulturowe Polski międzywojennej.
(…) Książka omawiana to ważny wkład do ogólnego obrazu antysemityzmu polskiego międzywojnia i równocześnie bardzo istotny przyczynek do dziejów Kościoła w tymże okresie. Jest ona drążąca i dociekliwa;
nie daje powodu do „optymizmu historycznego”; skłania do refleksji nad manowcami wiary religijnej i nad sfalsyfikowanymi priorytetami społecznymi. Na szczęście, antysemityzm polski pozostawał nieporównywalny z ówczesnym niemiecko-austriackim – szczytowymi założeniami w jego skrajnych nurtach była gettoizacja i emigracja. Praca Modrasa pozwala ocenić głębię „judaistycznego przeobrażenia” dokonanego przez Kościół, począwszy od Soboru Watykańskiego II, a przede wszystkim pod wpływem nauczania Jana Pawła II.

MICHAŁ HOROSZKIEWICZ
(„NIGDY WIĘCEJ” nr 15, LATO 2006)   źródło opisu: Opis autorski źródło okładki: Zdjęcie autorskie