Ryszard Mączyński – Konterfekty zwielokrotnione

W książce zaprezentowano portrety Stanisława Konarskiego, zakonnika
pijara, znaczącego statysty XVIII stulecia. Ze względu na swe zasługi
bywał on w ciągu minionych 250 lat niejednokrotnie uwieczniany z
wykorzystaniem technik: rysunkowych, malarskich, graficznych czy
rzeźbiarskich. Nigdy dotąd nie próbowano jednak zebrać tych podobizn i
przebadać jako określonego zbioru. Obfitość konterfektów powinna
umożliwiać poznanie wizerunku duchownego, ale wraz z narastającą liczbą
przedstawień obraz jego fizjonomii i sylwetki zdaje się zacierać.
Zamiast przybliżenia, raczej się oddala, pozostawiając rozmaite
wątpliwości.Cel podejmowanych badań był więc następujący: zgromadzić jak
najszerszy zasób zachowanych portretów Konarskiego, następnie poddać je
analizie, pozwalającej wskazać dzieła oryginalne, pierwsze, które
powstały za jego życia lub krótko po śmierci, a tworzone były przez
artystów, mających okazję poznać go osobiście. To właśnie te prace winny
stanowić podstawę do refleksji nad rzeczywistym wyglądem pijara, przy
niezbędnym w tym przypadku uwzględnieniu rozmaitych konwencji
portretowych, wykazujących niekiedy skrajnie odmienne dążenia, w
kierunku bądź to weryzmu, bądź to idealizacji modela.Natomiast wszystkie
późniejsze podobizny Konarskiego, których autorzy mogli polegać już
wyłącznie na konterfektach pozostawionych przez poprzedników, należało
rozważyć właśnie jako problem naśladowania określonych wzorów, dróg ich
przejmowania i sposobów powielania. Wzorów odtwarzanych ze zróżnicowaną
wnikliwością i z różnym stopniem artystycznych uzdolnień, co
niejednokrotnie prowadziło do coraz większych uogólnień,
przekształcających portret indywidualny w wyzbyty wierności i
dosłowności wizerunek „uniwersalny” – zakonnika doskonałego, pełnego
wiary i wiedzy, ucieleśniającego najwyższe wartości.
  źródło opisu: Matras źródło okładki: Matras