Sławomir Cenckiewicz – Gdański Grudzień ’70

Tym razem autor obszernych studiów o PRL, bezpiece i Wałęsie zaprezentował się od nieznanej dotąd strony. Postanowił w przystępnej, popularnej i albumowej formie zaprezentować swoje spojrzenie na Grudzień ’70 w Gdańsku.

Ten ponad 300 stronicowy album to nie tylko nowatorskie ujęcie masakry grudniowej 1970 r., ale też prawdziwy rarytas artystyczny. Grozę Grudnia ’70 Cenckiewicz przedstawił przez pryzmat niepublikowanych faksymile dokumentów i fotografii, za pomocą których milicja i bezpieka dokumentowały swoje „dzieło” pacyfikacji i zniszczenia. Krople i ślady krwi jak gdyby pokrywające zdjęcia, listy aresztowanych i zwalnianych z pracy, ukazują otwarty bunt i ofiarę Gdańszczan wobec których ekipa Gomułki, Cyrankiewicza i Jaruzelskiego najpierw użyła broni palnej, a później skrupulatnie prześladowała. Album Cenckiewicza nie jest jednak epatowaniem przemocą. Dowody zbrodni i ofiarę ludzi gdańskiego Grudnia ’70 pokazał z przejmującym wyczuciem. Rewoltę Grudnia ’70 ukazał z perspektywy zwycięstwa Sierpnia ’80, kiedy to robotnicy Trójmiasta upomnieli się o pamięć bohaterów z 1970 r. i postawili im w hołdzie Pomnik Poległych Stoczniowców.

Całość swojej książki Cenckiewicz poprzedził obszernym wprowadzeniem historycznym zatytułowanym jakże wymownie: Gdański Grudzień ’70. Zbrodnia nieukarana i bitwa o pamięć. Napisał w nim m. in.: „Naród, rozstrzelany w Grudniu ’70 na ulicach Trójmiasta, Elbląga i Szczecina. «Mordercy zapamiętajcie!» – napisał anonimowy poeta w 1971 r., przysięgając oprawcom dzień sprawiedliwego sądu. Lecz mimo upływu prawie czterdziestu lat, Grudzień ’70 jest zbrodnią nieosądzoną, zbrodnią anonimową, zbrodnią bez oprawców i katów. Pozostały tylko ofiary… i głos grudniowców oraz rodzin, które wciąż domagają się elementarnej sprawiedliwości, przywrócenia proporcji, a nade wszystko upominają się o historyczną pamięć i prawdę. Z myślą o ofiarach i wciąż niewystarczająco znanych bohaterach Grudnia ’70 kreślimy te słowa, opierając naszą historyczną narrację na świadectwach uczestników, dokumentach i zdjęciach”. Te słowa brzmią jak wyznanie wiary Sławomira Cenckiewicza, od lat przywracającego pamięć o bohaterskich Polakach „zdradzonych o świcie”…