Sławomir Mrożek – Teatr 4

Tom zawiera sztuki: Rzeźnia (1973), Drugie danie (1968), Vatzlav (1968), Dom na granicy (1967), Testarium (1967). Dominuje w nich problem relatywizmu i braku wolności. W takich okolicznościach prawdziwy i samodzielny wybór jest niemożliwy. Wszystko może okazać się falsyfikatem, utopią lub pomyłką. Wśród dramatów przedstawionych w tym tomie szczególnie Vatzlav rzecz o utopijnym poszukiwaniu sprawiedliwości doczekał się rekordowej liczby przedstawień. Oto charakterystyka tytułowego bohatera, zamieszczona na początku sztuki: Jego imię sugeruje słowiańskość. Jednakże Vatzlav jest przedstawicielem gorszej ludzkości w ogóle, ludzkości na dorobku, pełnej pożądań i kompleksów. Ludzkości w fazie przejściowej. Narażony na korupcję, człowiek pogranicza, potencjalny arywista o wielkiej witalności. Jego szczerość jest raczej dziecinna niż cyniczna. Jego przebiegłość wynika raczej z instynktu samozachowawczego niż ze złej woli. Pod koniec sztuki zdobywa się na bezinteresowną refleksyjność, co świadczy o zdolności rozwoju. Postać złożona.