Stanisław Kołodziejski – Leksykon zamków w Polsce

Leksykon zamków w Polsce składa się z dwóch części. Pierwsza, mająca charakter rozbudowanego wstępu, jest syntetycznie przedstawioną historią zamków polskich i ich problematyki badawczej. Zostały w niej zasygnalizowane wpływy europejskiej architektury obronnej na zamki polskie, a także poruszone dwie, naszym zdaniem ważne, grupy zagadnień. Po pierwsze dotyczące różnic regionalnych, jako że odmienność dziejów poszczególnych prowincji Polski wyraźnie wpłynęła na specyfikę powstających tam zamków. Po drugie poświęcone problematyce walki „starego” z „nowym”, rozumianej jednak nieco odmiennie, niż przywykło się dotąd widzieć, czyli w kontekście relacji między budowlami nowatorskimi a archaicznymi, powielającymi i redukującymi wzory. Myślimy bowiem, że wielość barw średniowiecznego społeczeństwa, a więc i efekty jego wysiłków, także inwestycyjnych, słabo przystają do dychotomiczności obrazu ukazującego relację między dziełami wybitnymi a realizacjami będącymi już tylko wynikiem powtarzania nie zawsze w pełni zrozumiałych wzorców. Zasadniczą część książki stanowi 500 haseł poświęconych zamkom. Choć odmienność losów poszczególnych zabytków, różny stan zachowania oraz skala założeń, a także nieporównywalna wiedza o konkretnych obiektach ograniczają możliwość unifikacji haseł, są one – przynajmniej w założeniu – konstruowane dość jednolicie.
Po informacjach dotyczących opisu zabytku i ewentualnie stanu badań podajemy jego krótkie dzieje, na końcu zaś, szczególnie w przypadku zamków lepiej poznanych, dane dotyczące ich kształtu w poszczególnych fazach użytkowania. Katalog wzbogacają plany omawianych obiektów, rekonstrukcje brył, widoki archiwalne i współczesne fotografie.   źródło opisu: Wydawnictwo "Arkady", 2003 źródło okładki: zdjęcie autorskie