Stanisław Staszic – Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego

Autor krytykuje strukturę polityczną i społeczno–gospodarczą Polski, pokazuje jej słabość militarną i zagrożenia ze strony sąsiadów. Jednocześnie jednak proponuje szeroki program reform społecznych, zniesienie nadmiernego uprzywilejowania szlachty, wzmocnienie władzy i siły obronnej. Porusza także problem edukacji — postuluje wychowanie do życia społecznego, upowszechnianie najnowszych zdobyczy nauki.

„Uwagi…” bardzo poruszyły opinię publiczną, wywołały ożywioną dyskusję polityczną przed i w czasie obrad Sejmu Wielkiego. Staszic odwołuje się w swym dziele do postaci Jana Zamoyskiego, która pełniła w Oświeceniu wzór patriotyzmu szlacheckiego.   źródło opisu: Ossolineum, 1952 źródło okładki: Zdjęcie autorskie