Stanisław Vincenz – Na wysokiej połoninie. Pasmo II Nowe czasy. Księga I Zwada

Cykl wydawany w latach 1936-1979, powstawał zatem na przestrzeni kilkudziesięciu lat, z wyraźną cezurą wojenno-okupacyjną, która nie tylko stanowi przyczynę luki w procesie twórczym ale, przede wszystkim, zmieniając wiedzę autorską, zmienia perspektywę budowania wnętrza pisanego dzieła i charakter kolejnych tomów, dzieląc historie na przed i po wojnie, świat zaś – na Polskę przedwojenną i kraje emigracji. I chociaż fabularna rama cyklu prezentującego ludzi i kulturę huculszczyzny obejmuje okres od wieku XVIII aż po lata siedemdziesiąte XIX stulecia, to zmiana jakościowa punktu widzenia, spowodowana doświadczeniami lat wojennych, staje się widocznym wyznacznikiem ideologii dzieła. O ile tom pierwszy stanowił rozległą prezentację przeszłości huculszczyzny, jej rodów i bohaterów, obyczajów i instytucji, świata materialnego i duchowego, mieszczącego się pomiędzy religią a sakralizacyjnym „oswajaniem” przyrody, o tyle tomy następne są już fabularnym budowaniem wiedzy o tej minionej kulturze. Nowość w ujmowaniu jej historyczności polega na tym, że przedstawiony świat zostaje sprowadzony do przeszłości zamkniętej na zawsze, zakończonej katastrofą i zamienionej w rzeczywistość coraz bardziej się oddalającą, coraz mniej wyraźną, zderacjonalizowaną, której historia może zostać przywołana właściwie jedynie w postaci mitu.   źródło opisu: Pogranicze, 2003 źródło okładki: zdjęcie autorskie