Tadeusz Miciński – Xiądz Faust

Poezja Micińskiego została od początku uznana za zjawisko oryginalne, wyjątkowe, niepowtarzalne. Dramaturgia, realizująca wizję „teatru-świątyni”, wykraczała poza standardy teatralne epoki, zwiastowała dramat ekspresjonistyczny. Najwięcej rozbieżnych ocen wywoływały powieści: dostrzegano w nich albo chaotyczność i destrukcję reguł gatunku, albo przeciwnie – nowe, synkretyczne formy prozatorskie, przynoszące projekty indywidualnego i narodowego odrodzenia.

Autor „Xiędza Fausta” łączył swobodę wyobraźni z bogatą erudycją (indywidualne interpretacje symboli, mitów, tradycji religijnych), był buntowniczym wizjonerem, zarazem przyjmował rolę „nauczyciela narodu”, czuł się spadkobiercą romantyków (zwłaszcza Słowackiego), interesowała go również pragmatyka życia społecznego („tężyzna narodu”), wtajemniczenie w „wiedzę tajemną” łączył z fascynacją najnowszymi osiągnięciami nauki. Tworzył paradoksalne projekty religijne („Lu-cyferyzm Chrystusowy” – synteza ofiarnej miłości i krytycznej wiedzy, mocy, wszechstronnej aktywności) i antropologiczne, inspirowane m.in. myślą Friedricha Nietzschego, Henri Bergsona, Williama Jamesa („Życie Nowe”, czyli egzystencja otwarta, ryzykowna, przełamująca granice i tabu, twórcza, łącząca rozwój duchowy z witalizmem).

Miciński, artysta-kreator, proponuje nam literaturę niepokojącą, wieloznaczną, skierowaną ku egzystencjalnemu przebudzeniu i przemianie odbiorcy.

„Xiądz Faust”, powieść inicjacyjna, o wtajemniczeniu, doczekała się ostatnio kilku ważnych opracowań, jednak – jako antykwaryczny rarytas – pozostaje praktycznie niedostępna, istnieje na prawach legendy.

Niniejsza edycja, pierwsze wydanie krytyczne, ma szanse wprowadzić to największe prozatorskie dzieło Micińskiego w krąg doświadczeń współczesnego czytelnika.

[Universitas, 2008]