Victor Hugo – Człowiek śmiechu

Bohaterem powieści, którą -zdaniem krytyków – torował Hugo drogę romantycznej odmianie realizmu, jest Gwynplaine. Handlarze dziećmi z królewskiego rozkazu zoperowali mu twarz tak, że utrwalił się na niej niesamowity grymas, a ofiara tego zabiegu miała rozśmieszać gawiedź. Główny zrąb powieściowej akcji został wpisany w czasy królowej Anny, likwidacji angielskiej rewolucji. Hugo rozwinął w powieści swoją teorię „groteskowości”. Wykreował postać potworną i przerażającą, połączył brzydotę z pięknem. Kaleka Gwynplaine, jego śmiech i tragedia – to symbol skrzywdzonej ludzkości, a także wyraz buntu.