Wanda Lidia Smereczańska Zienkiewicz – Krajobraz niewoli. Wspomnienia z Kazachstanu

„Krajobraz niewoli” to dwugłos rodzeństwa, które w młodości doświadczyło losu zesłańców do Kazachstanu. 13 kwietnia 1940 roku zostali wraz z matką zmuszeni przez władze sowieckie do opuszczenia ich rodzinnego miasta, Sokala, i deportowani w głąb ZSRR. Jako rodzina oficera Wojska Polskiego, ukrywającego się w Warszawie po ucieczce z oflagu, przeżyli gehennę zsyłki Polaków zamieszkałych na terenach Kresów Wschodnich Rzeczpospolitej. W relacjach Wandy i Witolda Smereczańskich uderza wyczulenie na specyfikę miejsc i ludzi- zesłańczego otoczenia. Świadectwo codziennego, heroicznego trudu przetrwania uzupełnione zostało cennymi obserwacjami zarówno obyczajów i zachowań miejscowej ludności, jak i przyrody w dużym stopniu współdecydującej o losie deportowanych.

„Losy matki i rodzeństwa Smereczańskich budzą dziś głęboki podziw. Wychowani w dostatku i dobrobycie, nieprzygotowani do fizycznej pracy i przeciwstawiania się niedogodnościom życia wykazali odporność fizyczną i psychiczną, zaradność i inwencję; byli heroiczni. Pozostawiają po sobie zapis przeżyć godny trwałej, narodowej pamięci”.
(Zygmunt P. Mańkowski, fragm. Wstępu)   źródło opisu: Wydawnictwo Norbertinum, 2005