Władysław Gluck – Historia zamachu sarajewskiego

„Zanim się rozstaniemy i, Wy Panowie, wydacie wasz wyrok, chciałbym temu zapobiec, byście odnieśli ze sobą złe o nas wrażenie. Pragnąłbym przedstawić Wam w wyrazach jasnych okoliczności przed zamachem, które wywarły na nas swój wpływ. Proszę Was, posłuchajcie mnie uważnie. Nie żywiliśmy nienawiści ku Austrii; ale Austria od czasu okupacji Bośni, w ciągu 33 lat, nie uzdrowiła stosunków i nie rozwiązała kwestii agrarnej. Oto pobudki, które nas pchnęły do zamachu. Nim się rozejdziemy, chciałbym, ażebyście i Wy nas rozumieli i nie uważali nas za zwykłych zbrodniarzy. Kochaliśmy nasz naród, który jęczy pod ciężarami, który żyje w nędzy i biedzie, który nie ma szkół i jest pozbawiony wszelkiej kultury, a dziewięć dziesiątych tego narodu to chłopi. Litowaliśmy się nad ich smutnym losem, odczuwaliśmy ich cierpienia…”.

Tak brzmi wstęp deklaracji, którą dnia 23 października 1914 r. złożył Nedeljko Čabrinović, jako ostatnie słowo, w imieniu 25 oskarżonych w procesie o zdradę stanu, wytoczonym przed Sądem Okręgowym w Sarajewie Gavrilovi Principovi i towarzyszom.   źródło opisu: od autora źródło okładki: www.napoleonv.pl