Wojciech Brojer – Diabeł w wyobraźni średniowiecznej. Trzynastowieczne exempla kaznodziejskie

Przedmiotem zainteresowań autora jest nie „diabeł sam w sobie”, ale diabeł w wyobraźni średniowiecznego człowieka, gdyż wyobraźnia narzuca postrzeżeniu nie tylko właściwą sobie siatkę pojęć i relacji, lecz także aprioryczne kategorie czasu i przestrzeni, a przez to ujmuje świat dynamicznie, w ruchu, przemianie. Dlatego też do jej badania znakomicie nadaje się dokument fabularny – exemplum.

Exemplum kaznodziejskie, podstawowe źródło, na którym zostały oparte badania, to krótka forma fabularna, wykorzystywana w kazaniu przez nauczyciela wiary do ilustracji i wyjaśnienia wywodu teologicznego lub pouczenia moralnego. W pracy wykorzystano ok. 5000 fabuł z 15 trzynastowiecznych zbiorów exemplów. We wszystkich kolekcjach wątki związane z demonologią stanowią 25-35% całej zawartości. Podstawę źródłową tworzył więc zespół obejmujący ponad półtora tysiąca exemplów, z których około 1000 stanowią fabuły oparte na mniej lub bardziej niezależnych motywach.

Część pierwsza książki dotyczy działań diabła wśród ludzi. Przede wszystkim chodzi tu o pokusę diabelską, model paktu z diabłem, wzajemną relację diabła i grzechu, a także motyw eskorty w wędrówkach dusz po zaświatach oraz „sąd” Lucyfera nad potępionym u wrót piekła. Część druga opisuje diabła w zaświatach, natomiast część trzecia wykładu dotyczy granicy między światem człowieka i zaświatami, a właściwie tych jej elementów, w których dochodzi do zawieszenia kategoryczności rozdziału obu tych obszarów.   źródło opisu: http://www.fnp.org.pl/monografie/pl,monografie,book,70.php źródło okładki: http://www.fnp.org.pl/monografie/pl,monografie,book,70.php