Anonim – Arden z Feversham

Pośród tzw. „Apokryfów Szekspirowskich” – sztuk narosłych do kilkudziesięciu w okresie trzech stuleci i będących zapewne dziełem wielu autorów, lecz przypisywanych przez niektórych krytyków największemu dramaturgowi elżbietańskiemu – figuruje „Arden z Feversham”, dramat oparty na rzeczywistej zbrodni, jaka wydarzyła się w Anglii.
Kiedy 3 kwietnia 1592 r. Edward White, księgarz i wydawca, zgłosił do rejestru Związku Księgarzy londyńskich tekst sztuki in quarto pt. „Żałosna i prawdziwa tragedia Pana Ardena z Feversham w hrabstwie Kent…”, wspomnienie owej ponurej zbrodni istniało już od lat czterdziestu w umysłach ludzkich. Ile lat liczyła sama sztuka, trudno orzec; przyjmuje się powszechnie, że około siedmiu. (…) Dwieście lat póżniej wokół „Ardena z Feversham” rozpętała się burza wśród historyków literatury. Pewien obywatel Feversham, Edwar Jacob, wydał mianowicie tragedię jeszcze raz i wygłosił twierdzenie, że wyszła spod pióra samego Shakespeare’a. Podstawą tej hipotezy było odnalezienie pewnej liczby słów i zwrotów w „Ardenie” występujących także w sztukach Shakespeare’a.
Sztuka „Arden z Feversham”, mimo obfitej kontrowersji, jaka narosła wokół niej, nie została przez współczesną krytykę zaliczona w poczet dzieł wielkiego dramaturga…

Bohaterem „Ardena” jest kobieta. Bohater, złoczyńca ukarany za swoją niegodziwość tragicznym zgonem, często występuje w tragedii elżbietańskiej. W „Ardenie z Feversham”, tragedii z życia codziennego, źródłem zła jest jedynie miłość, jako temat tragedii rzecz dość rzadka, jeśli nie wyjątkowa, zważywszy, że pcha ona bohaterkę do zbrodni.
Lecz fabuła „Ardena”, tj. powtarzająca się zbrodnicza intryga nie jest czymś wyjątkowym. (…) Inne występujące w sztuce postaci są również pospolitym zjawiskiem w tragedii elżbietańskiej, gdzie pewne typowe ujęcia były oczywiste…
„Arden z Feversham” jest również sztuką nowoczesną w tym sensie, że da się odczytać po prostu, bez specjalnego przygotowania. Jest to realistyczny dramat z życia zwykłych ludzi. Z łatwością można dostrzec w sztuce elementy dzisiejszej powieści detektywistycznej. Wartość tragedii jako utworu sensacyjnego o mocnym i wzrastającym napięciu jest wysoka,a ładunku zła drzemiącego w ludziach również nie powstydziłby się dzisiejszy autor dramatu psychologicznego.   źródło opisu: obwoluta książki, fragment "Posłowia" Jerzego Strzetelskiego źródło okładki: zdjęcie autorskie