Antoni Sobański – Cywil w Berlinie

Zbiór fascynujących reportaży z Trzeciej Rzeszy. Antoni hrabia Sobański, specjalny wysłannik Wiadomości Literackich , po zwycięstwie wyborczym nazistów jeździł tam kilkakrotnie, by na miejscu przekonać się, jak narodowy socjalizm zmienia życie Niemców. Tożsamość narratora-spektatora jest tu wyraźnie określona Sobański w Niemczech to cywil w koszarach, zdeklarowany liberał w kraju, w którym jednostka ma służyć państwu, miłośnik kultury europejskiej w zdziczałym świecie nacjonalistycznego kiczu. Jest m.in. naocznym świadkiem słynnego palenia książek, uczestniczy w Parteitagu w Norymberdze, ze zgrozą przysłuchuje się konferencji prasowej Juliusa Streichera uczciwego psychopaty. Wiele uwagi poświęca kwestii żydowskiej i planowej polityce terroru. Interesują go zarówno gospodarka, religia, polityczne represje, status prasy i opozycji, jak i fasony mundurów, nastroje społeczne, życie nocne, moda, wygląd ulicy, położenie mniejszości seksualnych. Część reportaży Sobańskiego została wydana w 1934 roku nakładem wydawnictwa Rój , pozostałe ukazały się w Wiadomościach Literackich z lat 1934 i 1936.