Bożena Czwojdrak – Rogowscy herbu Działosza podskarbiowie królewscy. Studium z dziejów możnowładztwa w drugiej połowie XIV i w XV wieku

Rogowscy herbu Działosza przybyli do Korony ze Śląska w końcu XIV wieku. Pierwszy ich przedstawiciel, Hinczka z Roszkowic, pojawił się w źródłach dopiero w 1385 roku. To on nabył w 1396 roku Rogów, z którego się odtąd pisali. Wytyczył także drogę kariery, którą po jego śmierci kontynuowali synowie, Henryk, Jakub i Jan Hincza. Niestety żaden z nich nie pozostawił po sobie potomstwa.
Monografię rozpoczyna omówienie pochodzenia późniejszych Rogowskich, a także skorygowanie dotychczasowych teorii wywodzących ich z ziemi sieradzkiej bądź Małopolski. Przedstawiono działalność polityczną Hinczki z Roszkowic, jego udział w życiu politycznym w okresie panowania Władysława Jagiełły, a także powiązania z ówczesną elitą polityczną, co miało kluczowy wpływ na karierę Roszkowskiego. Następnie omówiono kariery wszystkich trzech synów Hinczki – Henryka, Jakuba i Jana Hinczy.
Trzej przedstawiciele tej rodziny – jej protoplasta: Hinczka oraz jego dwaj synowie: Henryk i Jan Hincza – zasiadali na urzędzie podskarbiego. Podczas zaledwie 89-letniej działalności politycznej Rogowskich 30 lat przypadło na okres sprawowania przez nich podskarbiostwa. Pozwala to na wyciągnięcie wniosków o roli, jaką niewątpliwie odegrali w formowaniu tego urzędu, z zarazem wyjaśnia drugi człon tytułu niniejszej pracy.
Ważnym elementem w działalności Rogowskich okazał się ich majątek, który – nie licząc sporej ilości starostw i tenut królewskich (tych ostatnich posiadanych dożywotnio) – oscylował w granicach 50 wsi, 2-3 miast i zamków. Suma ta zadziwia tym bardziej, że Rogowscy zaczynali swą działalność polityczną nie mając w Koronie żadnych dóbr. Dochody z dzierżawy czyniły z nich jednych z najbogatszych dostojników ówczesnej Polski. Dużą część tych dochodów ostatni z rodziny, Jan Hincza, przeznaczył na działalność fundacyjną (lokacje klasztorne, erekcje kościołów i ołtarzy, uposażenie szpitalne).