Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling – Filozoficzne badania nad istotą ludzkiej wolności i sprawami z tym związanymi

Rozprawa ta jest w zasadzie ontologiczna, chociaż pyta o istotę ludzkiej wolności i tę istotę
rozważa od strony kwestii: jak jest możliwa ta wolność wobec wszechmocy Boga. Ten antropologiczno-teologiczny kontekst ma jednak u swej podstawy ontologię, a mianowicie ontologię absolutu, istotę Boga. To ona określa istotę ludzkiej wolności.
Fundamentalne odróżnienie, jakie Schelling wprowadza, wyodrębnia istnienie i podstawę istnienia. Każda istota, tzn. każdy byt ma jakąś podstawę, Grund, swego istnienia. Podstawa jest oczywiście różna od przyczyny (podstawą poniższego przekładu, ale nie jego przyczyną jest tekst niemiecki). To oczywiste w przypadku bytów skończonych odróżnienie Schelling odnosi też do Boga i może to uczynić tylko w sposób poniekąd paradoksalny: podstawa istnienia Boga nie może być poza Bogiem, bo poza Bogiem nie może być nic. Będąc „w Bogu”, podstawa jest odeń różna, choć nie poza nim. Różność od Boga wewnątrz Boga oznacza różność od jego stawania się, którego podstawą jest właśnie owa podstawa istnienia Boga. Różność ale nie oddzielność daje się zresztą dialektycznie pomyśleć w przypadku bytów skończonych (antykomunizm i komunizm). Podstawa istnienia i istnienie wymagają jednak innych dialektycznych intuicji, bo nie chodzi tu o przeciwieństwo „równorzędnych” członów. Podstawa leży u podstawy jako grunt, mroczny ciężar, z którego istnienie wyłania się na „światło dzienne”. Podstawa istnienia Boga jest naturą, podstawą istnienia również wszelkich rzeczy   źródło opisu: Inter Esse 2003 źródło okładki: Inter Esse 2003