Helene Holzman – To dziecko musi przeżyć

W trzech brulionach, na ponad siedmiuset stronicach, Niemka Helene Holzman (1891-1968), malarka, księgarka, nauczycielka przedmiotów artystycznych i języka niemieckiego, opisała zaraz po zakończeniu wojny, to co przeżyła i przecierpiała w jednym z najbardziej mrocznych miejsc holocaustu: w litewskim Kownie.

W czerwcu 1941 roku, podczas pogromów bezpośrednio po wkroczeniu Wehrmachtu, zaginął bez wieści jej żydowski mąż, księgarz Max Holzman. Niedługo po nim została aresztowana i później zastrzelona starsza córka Helene, dziewiętnastolenia Marie, która wielokrotnie odwiedzała w lazarecie rannych niemieckich żólnierzy, żeby z nimi dyskutować – o pokoju!

Helene przeżyła. Pokonała rozpacz i postanowiła, że poświęci wszystkie siły na uratowanie nie tylko młodszej córki Margarete, lecz także tak wielu innych zagrożonych, jak to tylko będzie możliwe – przede wszystkim dzieci z kowieńskiego getta.

Jako bystra kronikarka, Helene Holzman opowiada o mieście, w którym mordowanie i dręczenie ludzi stało się w tym czasie codzienną praktyką. Miała przy tym niezwykły punkt widzenia: była kobietą niemieckiego pochodzenia, ale obywatelką litewską; mieszkającą poza gettem, ale bardzo związaną z ludźmi stamtąd. W obliczu nieszczęścia wykazała wielką aktywność, nie ograniczając się do roli ofiary.

Sama Helene Holzman, a później jej córka, przechowywały te zapiski przez 55 lat, nie publikując ich. Teraz ujrzały one światło dzienne i będą istnieć jako dokument postawy człowieka, źródło historyczne i dobitne świadectwo epoki, przedstawionej chwilami z filmową wręcz plastycznością.   źródło opisu: okładka źródło okładki: własne