Jakub Kornhauser – Całkowita rewolucja. Status przedmiotów w poezji surrealizmu

Książka Jakuba Kornhausera Całkowita rewolucja. Status przedmiotów w
poezji surrealizmu należy do tych prac, które czyta się z autentyczną
przyjemnością. Jest to bowiem rozprawa dojrzała, przemyślana, dobrze
skonstruowana i sprawnie napisana, bogata materiałowo, obfitująca w
interesujące obserwacje i wnioski. Jej autor nie tylko doskonale zna
opracowania dotyczące surrealizmu, ale też porusza się swobodnie zarówno
po najnowszej teorii literatury, jak i po wielu obszarach współczesnej
humanistyki, dowodząc zwłaszcza dobrej znajomości filozofii i
antropologii, a szczególnie opracowań dotyczących materialności, rzeczy,
przedmiotów i teorii obrazu. Co najważniejsze, ta erudycja mu nie ciąży
i nie przeszkadza. Niniejsza monografia ma wiele niepodważalnych zalet.
Jest rzetelna pod względem analitycznym, pomysłowa w zakresie
interpretacyjnym, cechuje ją także teoretyczna inwencja. Autor wyraźnie
dobrze czuje się w precyzyjnych analizach utworów poetyckich i ich
specyficznego języka. Należy też wspomnieć o komparatystycznym
charakterze tej książki. Jej główną problematyką jest rumuńska wersja
surrealizmu, Jakub Kornhauser ujmuje ją jednak na szeroko zakreślonym
tle porównawczym i pokazuje jako swoistą odpowiedź na teorie
surrealistów francuskich (głównie André Bretona) i twórcze ich
rozwinięcie. Analizy poezji Gellu Nauma są także wzbogacone częstymi
odwołaniami do czeskiej, słowackiej czy serbskiej poezji
surrealistycznej. Ujęcie porównawcze sprawia, że książka może być
lekturą interesującą nie tylko dla specjalistycznego grona rumunistów,
ale też dla badaczy surrealizmu i literatury nowoczesnej w ogólności.

Z recenzji dr. hab. Andrzeja Zawadzkiego

Celem, jaki przed sobą stawiam, jest wpisanie interdyscyplinarnie
rozumianego pojęcia obiektu w estetykę surrealizmu i odnalezienie metody
analizy jego językowej, tekstowej obecności. Następnie, na podstawie
istotnych dla tej tematyki manifestów Andre Bretona, chciałbym
zaproponować typologię specyficznego dla surrealizmu obrazowania
poetyckiego, które, co poddaję pod rozwagę, w szczególny sposób
powiązane jest z udziałem metaforyki opartej na przedmiotach. Mam
również zamiar, by tak rzec, taksonomiczny: dzięki wypracowanemu
instrumentarium badawczemu tworzę odrębną klasyfikację obiektów
charakterystycznych dla poezji surrealizmu. W ostatnim rozdziale
wykorzystuję ten swoisty teoretyczno-literacki model, któremu patronuje
powołana przeze mnie uprzednio „postawa surrealistyczna”, jako odpowiedź
na potrzebę »nowej, krytycznej hermeneutyki«, o którą upominał się przed
laty Peter Burger, do lektury esejów teoretycznych oraz, przede
wszystkim, do analizy twórczości poetyckiej surrealistów rumuńskich. W
tym świetle będę chciał ukazać wiersze bukareszteńskiego poety i
teoretyka kierunku Gellu Nauma jako teksty z jednej strony emblematyczne
dla całego dorobku programowego i stricte estetycznego europejskiego
surrealizmu, z drugiej natomiast jako przypadek osobliwy, w którym
problematyka przedmiotu wyłaniająca się z pism Bretona znajduje
najpełniejszą kontynuację oraz szczególnie istotne uzupełnienie.

Fragment Wprowadzenia

Jakub Kornhauser – doktor literaturoznawstwa, tłumacz, krytyk literacki,
poeta. Wykłada w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu
Jagiellońskiego, współpracuje z Wydziałem Polonistyki UJ. Członek
redakcji „Literatury na Świecie”, związany także z „Nową Dekadą
Krakowską”. Zajmuje się przede wszystkim teorią i historią ruchów
awangardowych, poezją eksperymentalną, współczesną kulturą polską,
francuską, rumuńską i środkowoeuropejską. Współredaktor czterech
monografii, ostatnio opublikował tom Głuchy brudnopis. Antologia
manifestów awangard Europy Środkowej (wraz z Kingą Siewior, Kraków
2014). Autor trzech tomów poetyckich, tłumaczony na kilka języków.
  źródło opisu: Matras źródło okładki: Matras