Jan Gajewski – Canaris

Osoba Canarisa, szefa Abwehry, czyli wywiadu wojskowego hitlerowskiej Rzeszy, budzi wciąż zainteresowanie, a zarazem liczne kontrowersje. Jak się wydaje, jednym z głównych powodów jest tajemniczość otaczająca jego osobę i trudność w rozszyfrowaniu wielu jego pociągnięć. … Jest to postać tak nieprzenikniona, że nikt nie jest zgodny w twierdzeniach, jakim był człowiekiem, w co wierzył, jeżeli rzeczywiście wierzył w cokolwiek… Jest to zrozumiałe w przypadku każdego szefa służb wywiadowczych, z natury swej działającego tajnie, w głębokim ukryciu. Canaris przy tym był mistrzem kamuflażu, utalentowany w swej służbie, potrafił mylić przeciwnika, zacierać ślady, w zamaskowaniu prowadzić swą grę. Dodatkową trudność w uzyskaniu pełnego obrazu jego postaci stwarza niedostępność akt w archiwach wywiadów obcych, z którymi współpracował lub z którymi walczył Canaris, jak również brak materiałów dotyczących bezpośrednio jego osoby i przez niego samego pozostawionych. Co prawda, prowadził od 1938 r. do lipca 1944 r. swój dziennik, dyktowany maszynistce i pisany w jednym egzemplarzu, ale całość jego została przed końcem wojny czy – jak niektórzy twierdzą – tuż po niej zniszczona.