Maciej Uliński – Kobieta i mężczyzna. Dzieje refleksji filozoficzno-społecznej

Jeszcze w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku wielu absolwentów kierunków humanistycznych sądziło, że pisząc o człowieku i jego sprawach, filozofowie mieli na myśli albo bezpłciowy abstrakt, albo wyłącznie mężczyznę. Jak mogło dojść do takiej zbiorowej amnezji? Jak to się stało, że problematyka płci, w różnorakich aspektach obecna w dziełach większości sławnych filozofów, została zapomniana przez historyków filozofii?
W dziejach zachodniej filozofii niewątpliwie istniała silna tendencja, by upatrywać najwyższej i najbardziej istotnej cechy człowieka w abstrakcyjnym rozumie, który z kolei uznawano za cechę typologicznie męską, kobietom przypisując pejoratywnie ocenianą emocjonalność i irracjonalność. Ale ci spośród filozofów, którzy cenili poznanie intuicyjne, zwłaszcza w obszarze epistemologii drugiego, w sferze moralnej i religijnej, często uznawali równoważność odmienności męskich i kobiecych zalet lub to właśnie kobietę stawiali na piedestale człowieczeństwa. W świetle takich teorii okaleczony przez jednostronność rozumu mężczyzna wydawał się istotą wymagającą dopełnienia.

SPIS TREŚCI

Wstęp
Przypisy

Rozdział I
STAROŻYTNOŚĆ

Aksjologia płci i prakseologia społeczna w świetle pism Platona
Płeć jako determinanta roli i pozycji społecznej według nauki Arystotelesa
Egalitaryzm godności – czyli kilka uwag o stoicyzmie
Przypisy

Rozdział II
W KRĘGU MYŚLI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ

Chrześcijaństwo jako rewolucja duchowa. Udział kobiet w życiu Kościoła
W kręgu antropologii patrystycznej
Intelektualistki w życiu monastycznym
Abelard
Arystotelicy chrześcijańscy: Albert Wielki i Tomasz z Akwinu
Przypisy

Rozdział III
NA PRZEŁOMIE EPOK. HUMANIZM I DUCH RELIGIJNEJ ODNOWY
Renesansowa wizja kobiety
W duchu religijnej odnowy
Przypisy

Rozdział IV
PATRIARCHALIZM I PATERNALIZM W ANGIELSKIEJ MYŚLI POLITYCZNEJ XVII WIEKU

Patriarchalizm i paternalizm sir Roberta Filmera
Ograniczony antypatriarchalizm Johna Locke’a
Przypisy

Rozdział V
OŚWIECENIE

Kobieta i mężczyzna w filozoficznej refleksji Jana Jakuba Rousseau
Między biologią a kulturą. Relacje płci w refleksji Denisa Diderota
Racjonalizm i radykalizm Mary Wollstonecraft
Przypisy

Rozdział VI
MIĘDZY OŚWIECENIEM A ROMANTYZMEM

Immanuel Kant
Johann Gottlieb Fichte: miłość, małżeństwo i „podwójny standard”
Płeć w uwikłaniu społecznym. Kilka myśli z Hegla
Schlegel i wczesnoromantyczna aprecjacja kobiety
Przypisy

Rozdział VII
UTYLITARYSTYCZNO-LIBERALNY PROFEMINIZM JOHNA STUARTA MILLA

Przypisy

Rozdział VIII
IDEA SPOŁECZNEJ RÓWNOŚCI PŁCI W WIZJACH KOMUNISTYCZNYCH I SOCJALISTYCZNYCH

Komunizm gminny
W kręgu refleksji marksistowskiej. Komunizm drogą wyzwolenia kobiet
Komunizm a socjaldemokratyczna droga ku równości
Przypisy

Rozdział IX
METAFIZYKA ŻYCIA A PŁEĆ W DZIEŁACH SCHOPENHAUERA, NIETZSCHEGO I WEININGERA

Schopenhauerowska metafizyka płci
Antyfeminizm Fryderyka Nietzschego
Mizoginizm Ottona Weiningera
Przypisy

Rozdział X
PŁEĆ I KULTURA W TEORETYCZNYM UJĘCIU GEORGA SIMMLA
Przypisy

Rozdział XI
MĘSKOŚĆ I KOBIECOŚĆ W UJĘCIU PSYCHOANALIZY

Płeć a kształtowanie się osobowości w świetle prac Zygmunta Freuda
Androgynizm psychiki ludzkiej i jego znaczenie w tradycji jungowskiej
Kontynuatorzy i krytycy
Przypisy

Rozdział XII
PŁEĆ W PERSPEKTYWIE ANTROPOLOGII FENOMENOLOGICZNEJ

Max Scheler o potrzebie i metodzie fenomenologicznego wglądu w istotę płci
Zagadnienie płci w fenomenologicznym ujęciu F.J.J. Buytendijka
Przypisy

Rozdział XIII
MYŚL CHRZEŚCIJAŃSKA WOBEC PROCESÓW EMANCYPACYJNYCH

Płeć i wychowanie w myśli pedagogicznej Edyty Stein
Myśl chrześcijańska a mit wiecznej kobiecości
Przypisy

Rozdział XIV
CZŁOWIEK TRANSCENDUJĄCY PŁEĆ W EGZYSTENCJALISTYCZNEJ WIZJI SIMONE DE BEAUVOIR

Przypisy

Rozdział XV
PŁEĆ KULTUROWA A SPRAWIEDLIWOŚĆ W ŚWIETLE ANTROPOLOGICZNEJ REFLEKSJI MARGARET MEAD
Przypisy

Rozdział XVI
W STRONĘ KOŃCA WIEKU. SOCJOBIOLOGIA I FEMINIZM WOBEC PROBLEMU MĘSKIEJ DOMINACJI

Relacje płci w perspektywie socjobiologii
Dwa bieguny strategii antypatriarchalnej
Przypisy

Refleksje końcowe

Bibliografia
Indeks osób
Abstract   źródło opisu: Aureus 2001 źródło okładki: http://www.aureus.pl/images/okladki/ulinski_kobieta.jpg