Robert Danel – Słownik bohaterów podań i legend Śląska Cieszyńskiego

Tytuł publikacji jest trochę mylący; to nie klasyczny słownik, ale dwadzieścia parę
miniopowieści, tyle że ułożonych w alfabetycznym porządku. Są też trzy indeksy — nazwisk,
utworów i wątków. O ile dwa pierwsze nie nasuwają wątpliwości, o tyle indeks wątków trzeba,
być może, objaśnić.
Podanie, legenda, baśń i inne folklorystyczne utwory, które opowiada się w Cieszyńskiem,
znane są też przeważnie, dajmy na to, na Kujawach, w wielu wypadkach w całej Europie,
a nawet na wszystkich kontynentach. Folklorystom udało się wątki posegregować w działy
i opatrzyć numerami. W Polsce podjął się tej żmudnej pracy profesor Julian Krzyżanowski.
Jej efektem jest dwutomowa Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, w której znalazło
się — bagatela — 8.256 wątków! A oto przykład. Pod numerem 4060 napisano: „Topielec.
Opowiadania wierzeniowe o demonie wodnym (topielec, utopiec, utopek, topiec, haserman),
który zwabia ludzi na bagna, wciąga do rzek i stawów itp.”. Profesor wymienia pod tym
numerem między innymi opowiadanie Gustawa Morcinka O tym, jak jeden utopiec chciał
się ożenić, pomieszczone w zbiorze Jak górnik Bulandra diabła oszukał, oraz kilka krótkich
opowiadań z Godek śląskich Józefa Ondrusza. Postanowiłem się odwołać do Polskiej bajki
ludowej J. Krzyżanowskiego w osobnym indeksie. „Nasz” topielec figuruje tam jako T 4060.
Adresatem Słownika bohaterów podań i legend Śląska Cieszyńskiego są przede wszystkim
dzieci i młodzież, ale także na przykład nauczyciele i miłośnicy regionu. Książeczka została
zilustrowana przez dzieci. Któż ma lepszą od nich wyobraźnię i świeżość spojrzenia? Kto
przeżywa mocniej opowieści o różnych strachach, czarach, czynach pięknych i niecnych? Kto
śmieje się bardziej szczerze z opowiadanych dowcipów?   źródło opisu: własne źródło okładki: internet